Hoge Raad ontmaskert Ballin

In reactie op de moord op Theo van Gogh plakte M.B. begin novemver 2004 een stuk papier achter zijn raam met daarop: “Stop het gezwel dat Islam heet”. In juli 2005 werd hij veroordeeld wegens ‘het zich in het openbaar beledigend uitlaten over een groep mensen wegens hun godsdienst’ (art.137C).

In november 2006 nam het hof van ’s-Hertogenbosch deze uitspraak in hoger beroep ongewijzigd over; M.B. had de Nederlandse moslimgemeenschap beledigd door de islam een gezwel te noemen. Vandaag, 10 maart 2009, heeft de Hoge Raad die uitspraak vernietigd.

Verhelderende uitspraak
Volgens de Hoge Raad moet artikel 137C (in haar huidige vorm) beperkt worden uitgelegd. Zij stelt groepsbelediging wegens godsdienst strafbaar maar niet door “het zich beledigend uitlaten over een godsdienst, ook niet als dat gebeurt op zo’n manier dat de aanhangers van die godsdienst daardoor in hun godsdienstige gevoelens worden gekrenkt”. Dat valt volgens de Raad buiten de reikwijdte van het artikel. En dat is opmerkelijk om een tweetal redenen.

Indirecte belediging
Ten eerste stelt de Raad feitelijk vast dat 137C alleen geldigheid heeft indien de groep met naam en toenaam wordt genoemd. Moslims wettelijk beledigen door wat over de islam te roepen is niet mogelijk. Om de moslimgemeenschap te beledigen zul je man en paard moeten noemen. Teneinde te beledigen had M.B. daarom niet de islam een gezwel moeten noemen, maar de moslimgemeenschap zélf. Dan had de veroordeling volgens de Raad wél terecht geweest. Dan immers beledig je mensen die vanwege hun godsdienst een groep vormen. Met andere woorden: in haar huidige vorm is 137C ongeschikt om een groep mensen indirect wegens hun godsdienst te beledigen.

Smalende godslastering
Ten tweede stelt de Raad dat zij bij haar opdracht tot vernietiging, expliciet geen rekening heeft gehouden met artikel 147, de wet op de smalende godslastering. Dit was niet nodig omdat Art.147 bij de oorspronkelijke veroordeling geen rol had gespeeld. De Raad laat dus in het midden of de groep gelovigen zich wél wettelijk beledigd had mogen voelen als een beroep was gedaan op het godslasterlijke karakter van de associatie ‘islam en gezwel’. De letterlijke tekst van artikel 147 laat hierover weinig twijfel bestaan maar door de omvangrijke jurisprudentie ten nadele van dit artikel (o.a. het ezelsproces), is het krachteloos geworden.

Hirsch Ballin ontmaskerd
En dat brengt ons bij meester in de rechten Ernst Hirsch Ballin. Want waren het niet juist deze twee punten die vorig jaar in de discussie rondom het afschaffen van artikel 147 steeds op tafel kwamen? De Kamer verzocht de Minister artikel 147 te schrappen en in reactie kwam Hirsch Ballin met het voorstel om 137C aan te passen. Zogenaamd ter verduidelijking wilde de Minister termen als ‘middellijk’ of ‘onmiddellijk’ toevoegen. Niet als uitbreiding, geen misverstand hoor, alleen ter verduidelijking; want als we nu toch bezig waren waarom dan niet álle plooien gladgestreken?

Kijkend naar de uitspraak van de Hoge Raad wordt duidelijk waarom. Nadat Hirsch Ballin z’n aanvankelijke weerzin tegen het schrappen van het symbolische artikel 147 had laten varen, begreep hij dat je met een kleine wijziging van artikel 137 precies dát voor elkaar kon krijgen wat met artikel 147 nooit gelukt was: het strafbaar stellen van indirecte belediging. Het strafbaar stellen van godsdienstkritiek.

De Kamer vermoedde het al, de Hoge Raad bevestigt het nu. Als de Minister Artikel 137 zodanig aanpast dat het bekritiseren of beledigen van een ideologie gelijkgesteld wordt met het beledigen van haar aanhangers, dan heb je daarmee het ultieme censuurinstrument in handen. Dan is de VN-resolutie ‘against the defamation of religions’ kleintje pils, dan is de Heer waarlijk opgestaan.