Ondertussen in Staphorst

Het is stil in de buitenwijken van Staphorst. Voor het eerst in vijf dagen bleef het vannacht rustig. Op straat ligt nog het glas en her en der staan uitgebrande autowrakken. Ze verspreiden de geur van brak bluswater en verbrand rubber. Achter ons duikt een ouder echtpaar op. Zij draagt de traditionele beenbedekkende kleding, hij is in het zwart met dito gleufhoed. "Rot op naar je eigen wijk!" bijten ze ons toe. 

 

Ik loop met sociaal antropoloog Ed Nienström door het deel van Staphorst dat vorige week wereldnieuws werd. Nachten was dit gebied het toneel van ongekend heftige rellen en bruut geweld. Geweld dat zich richtte tegen hulpdiensten en alle niet-christelijke elementen en personen in de wijk. Net als ik loopt Ed Nienström hier voor het eerst, maar toch is de situatie voor hem zeer herkenbaar.

 

"Het verbaast me niets dat zit gebeurt" zegt Ed. "We zagen dit ook vorig jaar bij het Chinezen-oproer in Amsterdam. Ook daar ontlaadde zich de frustratie om het 'niet geaccepteerd worden’ in brandstichting en vernielingen". Volgens Nienström zitten media en politiek er flink naast door constant culturele of etnische verbanden te willen zien want, "die zijn er niet" weet hij. "Dit is een jongerenprobleem, steeds meer jongeren voelen zich gediscrimineerd en buitengesloten. Ze voelen zich de generatie aan wie alles voorbijgaat".

 

De socioloog wijst in dit verband op de Staphorstse jeugd. Deze jonge christenen weten zich niet geaccepteerd door de samenleving omdat hun geloof belachelijk wordt gemaakt; met name door zekere politici. "Wanneer je steeds te horen krijgt: ja maar in Staphorst dit en in Staphorst dat, dan barst op een gegeven moment de bom. Daar doe je niets aan". 

 

En dat die bom inmiddels gebarsten is moge duidelijk zijn. Zoals het ook duidelijk is dat Staphorst in dit verband niet meer is dan een incident. De recente aanslagen en lynchpartijen door kruisvaartactivisten tonen aan dat de onvrede diep zit. Het is een veenbrand die overal in Europa bovengronds kan komen. Toch beklemtoont Nienström nogmaals dat het hier geen cultureel of religieus geïnspireerd fenomeen betreft.

 

“Als dit zich zou beperken tot christelijke jongeren van Europese komaf dan zouden we het inderdaad in die richting moeten zoeken” zegt Nienström. “Maar de recente problemen met Chinese jongeren in Amsterdam, Parijs en Stockholm tonen wat binnen de sociale en culturele antropologie al langere tijd bekend is: Europa heeft een jongerenprobleem”.

 

Nienström pleit dan ook voor oplossingen in Europees verband. Zijn faculteit doet sinds 2012 onderzoek naar de mogelijkheden van wat hij noemt een ‘sociaal contract’. Jongeren zouden middels zo’n contract de garantie moeten krijgen op werk dat “in overeenstemming is met hun cultureel bepaalde verwachtingspatroon”. De socioloog is zich er terdege van bewust dat het nog jaren kan duren voordat de overheid voldoende geschikte banen heeft gecreëerd maar hij is op dit punt zeer pragmatisch. “Het werk is nu zeer ongelijk verdeeld, ik kan mij een overgangsfase voorstellen waarin een regime van compenserende werkkringdistributie van kracht is”.

 

Met deze laatste overweging moeten wij ons gesprek helaas beëindigen. Het is inmiddels gaan schemeren en er komt meer volk op straat. Wij worden aangesproken door een jongerenwerker die aangeeft dat onze aanwezigheid mogelijk als provocatie wordt opgevat. We besluiten daarop te vertrekken en hopen dat het ook vannacht rustig zal blijven in Staphorst.