Vals geld veroorzaakte crisis

Nederland betaalt jaarlijks een slordige 10 miljard aan rente over haar schulden. Wereldwijd betalen overheden samen zo'n 1750 miljard. Een onvoorstelbaar groot bedrag, zeker als je bedenkt dat het voor een groot deel vals geld betreft. Geld dat geen waarde heeft. Geld dat de wereld in een financiële crisis gestort heeft en dat in de toekomst weer zal doen.

We zijn snel geneigd te denken: geld is geld. Of het nu rente op schulden betreft of uitgaven uit belastinginkomsten, het is allemaal onderdeel van het huishoudboekje van de Staat. Wat we daarbij over het hoofd zien is dat rente een heel bijzonder soort geld is. Rente is een certificaat van economische groei. Dat is als volgt te begrijpen.

Als een lening van 100 euro à 10% aan het eind van de looptijd is afgelost, dan is er in totaal 110 euro betaald. Dit weten en begrijpen we allemaal. Maar waar we ons vaak niet bewust van zijn is de onderliggende betekenis van lenen en aflossen. Wie daarvan echter doordrongen is begrijpt dat een lenende overheid niets anders kán dan een economische crisis veroorzaken.

In het voorbeeld hierboven vallen twee dingen op. Ten eerste: het bedrijf dat leende was kennelijk niet in staat om 100 euro te investeren maar is nu wél in staat om 110 euro terug te betalen. Hoe is dat mogelijk? Ten tweede: waar er eerst maar 100 euro was, is er nu plots 110 euro. Waar komt dat geld vandaan?

Beide fenomenen kennen een simpel antwoord. Het bedrijf dat de lening ontving heeft daarmee haar productie-capaciteit vergroot (of anderszins opbrengsten gegenereerd) die het bedrijf in staat stelde niet alleen de oorspronkelijke 100 euro terug te betalen, maar ook de 10 euro aan rente. We kunnen stellen dat het bedrijf in economisch opzicht is gegroeid en de rentebetaling vormt daarvan het bewijs.

Door die economische groei is er voor 10 euro extra aan producten voor de afnemers gecreëerd. Daardoor is er echter ook een probleem ontstaan, want feitelijk komen we nu 10 euro tekort. Als u en ik namelijk de enige klanten op aarde waren en het bedrijf van zoëven het enige bedrijf, dan hadden wij nu onvoldoende geld gehad om die extra producten af te nemen. Ons geld is namelijk al op gegaan aan de oude productie van 100 euro en meer geld was er niet in omloop.

In de echte wereld is dit het punt waarop de Centrale Bank ingrijpt. Als de CB constateert dat er sprake is van economische groei, dan zal ze geld bijdrukken. Hiermee wordt krapte voorkomen en blijft het evenwicht tussen 'economische waarde' en de geldhoeveelheid bewaard. Dit is noodzakelijk voor stabiliteit.

Waarom is het dan verkeerd dat een overheid geld leent uit ditzelfde circuit? Immers, als ze netjes de rente terugbetaalt - wat ze ook doet - dan maakt het toch niet uit wie het geld leent? Wel, dat maakt heel veel uit. Want het is van wezenlijk belang waarvóór je het geld leent. Iedere bankier kan dit beamen. De vraag die een bank zich bij iedere kredietbeoordeling stelt is namelijk: levert de investering die dit bedrijf wil doen een zodanige productievergroting op dat de lening na afloop inclusief rente kan worden terugbetaald? Met andere woorden: groeit de economie erdoor?

Wie de miljoenennota van onze overheid erop naleest begrijpt onmiddellijk dat een aanzienlijk deel van de overheidsuitgaven nooit tot productievergroting zal leiden. Zorg, uitkeringen, subsidies en defensie om er eens een paar te noemen zijn stuk voor stuk kostenposten. Het zijn geen investeringen waarvan iemand verwacht dat ze voldoende geld opleveren om daaruit de rente te betalen. En daar zit hem het levensgrote probleem.

Want over geleend geld betaal je rente. En rente is een certificaat van economische groei. De Centrale Bank zal genoodzaakt zijn om geld bij te drukken omdat rente nu eenmaal nieuw geld is. Doet ze dat niet dan ontstaat er krapte, met alle gevolgen van dien. Nadat de overheid een lening heeft afgelost is er zodoende geld aan de geldhoeveelheid toegevoegd. Echter, zonder dat de onderliggende economie vergroot is. Economisch gezien is het dan ook vals geld.

Dit valse geld (de rente) komt vervolgens terecht bij de oorspronkelijke geldverstrekkers, de financiële markten. In de afgelopen decennia is er op deze manier voor duizenden miljarden aan valse euro's bij met name de banken terecht gekomen. Op dat punt valt banken dan ook veel te verwijten. Zij hebben bij de kredietverstrekking niet gekeken naar de reden voor de lening, zij hebben alleen gekeken of een overheid de lening terug kon betalen. En dat kunnen overheden in de regel.

Aflossingen op obligaties leidden er zo toe dat de financiële markten langzaam overspoeld raakten door een tsunami van vals geld. Op de keper beschouwd is een staatsobligatie voor de economie daarom een veel gevaarlijker product dan welk derivaat dan ook. In een staatsobligatie zitten veel kosten verpakt, veelal politiek getinte kosten, die nooit hun rente zullen opbrengen. En toch moet die rente betaald worden en moet de CB het benodigde geld bijdrukken.

De enorme hoeveelheid geld waarme 'de banken' zo kwamen te zitten is er de oorzaak van dat een aantal investeringsbanken een balanstotaal hebben opgebouwd dat soms tot wel vijf maal het BNP bedraagt en dat gelijke tred hield met de overheidsschuld. En omdat banken redement moeten behalen op het eigen vermogen investeerde men in nieuwe markten. Denk hierbij aan vastgoed, termijnmarkt, alternatieve energie, et cetera.

Met het instorten van die markten werd de crisis voor iedereen zichtbaar. De banken kwamen in de problemen en moesten gered worden met belastinggeld. De crisis kreeg ook een naam: de bankencrisis. Het kapitalistisch systeem had gefaald. Een fantastisch staaltje spindokteren van MSM en overheden waarbij oorzaak en gevolg schaamteloos werden omgekeerd. Niet de overheden, die via de financiële markten een onuitspreekbare hoeveelheid vals geld de economie inpompten hebben schuld, maar de banken. De banken die het overmaakten.