Integratie, inshallah

Het meest ontmoedigende aan zowel de Midden-Oosten reportages als de onderweg-naar-Europa interviews waarin doorsnee moslims aan het woord komen, is voor mij de permanente aanwezigheid van hun god. Dan weer is hij de grootste, dan weer gebeurt zelfs het meest voorspelbare alleen als hij dat wil: inshallah. En dat is niet slechts spraakgebruik.

De aanwezigheid van Allah in het dagelijks leven van deze geïnterviewden is een reële. Hij neemt een welhaast fysieke plaats in; men spreekt tegen hem en ervaart zijn aanwijzingen. Hij is degene die op elk denkbaar moment het universum herschept en zo alle gebeurtenissen en uitkomsten controleert. Hij is de god wiens letterlijke woord men terugvindt in de Koran en wiens geleerden zijn exacte bedoelingen hebben vertaald voor de gemeenschap. Iedere afwijking van dit pad, iedere vernieuwing, leidt onherroepelijk tot afvalligheid en de hel.

Het schitterende aan de islam, zo zegt de imam, is dat alle vragen al beantwoord zijn. Alles wat van belang is, is bekend. Wie deze route volgt en zijn ziel en verstand onderwerpt komt zeker in de hemel, waar alle lijden beëindigd is; dát maakt de islam zoveel krachtiger dan andere geloven waar mensen met vragen en twijfels achterblijven. Het klinkt mooi, middeleeuws mooi. Maar het past qua denken niet in het Europa van de 21ste eeuw. Maar wellicht ernstiger: het Europa van de 21ste eeuw past niet binnen het denken van de islam.

Het is deze combinatie, vermeerderd met de integratieproblemen van de afgelopen twintig jaar, die mij de vluchtelingenstroom toch anders doen bezien dan bijvoorbeeld het COA dat doet. Natuurlijk zie ik die huilende moeder met haar kindje aan de borst gedrukt, ook hier ontvangen we de NPO. Maar ik weet ook dat zij voor zichzelf en haar kind het verschil niet gaat maken omdat haar denken en haar wezen zijn vastgeklonken aan Allah en zijn vertalers hier op aarde. Uittreden is geen optie want 'Allah' wil het niet.

Dit particuliere geloof is zo diep en zo intens dat het geen referentie heeft binnen ons moderne denken. Wij hebben dergelijk godsbesef al vele generaties geleden afgelegd en hebben er geen herinnering meer aan. Evenwel is het zoveel meer dan alleen die filosofische kwestie die we geacht worden te geloven dat het is. Het is een manier van 'leven', in stand gehouden door rechtzinnigen, waaraan ontsnappen haast onmogelijk is. Dit staat een integratie zoals wij die voor ogen hebben - namelijk door toetreding van het individu - resoluut in de weg.