Respect voor u en mij

Sinds een paar dagen is Nederland een uitkeringsinstantie rijker. Ditmaal geen financiële bijstandsinstelling of voedselbank, maar een organisatie die gaat toezien op een eerlijke verdeling van respect. 'Respect voor u en mij' is het doel en tevens de naam van de stichting die hier namens een twintigtal moslimorganisaties mee aan de slag gaat. Van een eerlijke verdeling van deze 'social commodity' is in Nederland namelijk geen sprake, zo was de organisaties gebleken. Tijd dus de handen ineen te slaan.

Omdat ik zelf ben opgegroeid met het idee dat respect iets is dat je moet verdienen, was mij niet meteen duidelijk hoe een comité hierin zou kunnen voorzien. Gelukkig schoten Pauw en Witteman te hulp door binnen 24 uur na oprichting, woordvoerder Waiel Alkhateeb in hun programma uit te nodigen voor een toelichting.

"Wij hebben in Nederland al een serie aan beledigingen tegen de Islam gezien" begon Alkhateeb zijn antwoord op Witteman's vraag waarom er een nieuw comité opgericht moest worden; "beledigingen uit de politiek en door mensen met invloed in de maatschappij". Tot zover was er voor Alkhateeb kennelijk geen nieuws, "totdat er deze week een zogenaamd kunstwerk getoond zou gaan worden dat zeer beledigend is voor moslims". Hierbij doelde hij op het voornemen van het Haags Gemeentemuseum foto's van de Iraanse kunstenares Sooreh Hera in een tijdelijke expositie op te nemen.

De foto's van Hera vormen een serie waarin zij de moeilijke positie van homosexuelen binnen de Islam belicht, en deze foto's waren Alkatheeb c.s. in het verkeerde keelgat geschoten. Na alle eerdere beledigingen was dit de spreekwoordelijke laatste druppel geweest die de organisaties had doen besluiten "dat er nu mensen moeten opstaan die moeten zeggen dat wij met respect met elkaar moeten omgaan". En toen begreep ik het.

Zeker toen 'respect voor u en mij' aangaf te onderzoeken welke juridische mogelijkheden er zijn om uitingen die voor moslims beledigend zijn, te laten verbieden. Dit hele comité heeft niets met respect te maken, niet voor u en niet voor mij. Doel van het comité is (de zoveelste poging om) in Nederland het vrije woord en de vrije expressie aan banden te leggen met een beroep op het volstrekt overbodige artikel 6, de vrijheid van godsdienst.

Waarom wil het er bij Waiel Alkhateeb niet in dat Nederland een seculiere samenleving is waar de maatschappij niet wordt ingericht conform de ideeën van welke godsdienst dan ook? Iedereen heeft hier het recht om zijn of haar godsdienst te belijden, alleen of in gemeenschap met anderen, maar niemand heeft het recht zijn zelote ideeën op de dringen aan de maatschappij door te eisen dat politici zwijgen of dat kunst wordt verwijderd.

Het stellen van vragen, het zoeken van antwoorden, het doorbreken van taboes en het bekritiseren van ingesleten denkpatronen hebben de Westerse democratieën gemaakt tot wat ze nu zijn. Vrij, onderzoekend en welvarend. Hadden wij onze kritikasters de mond gesnoerd zoals de Islam dat in de Arabische wereld sinds Averroës heeft gedaan, dan zou ook Europa nog in de twaalfde eeuw leven. Dan had Alkhateeb nu in een donkere kerker gezeten of was opgehangen buiten de stadspoorten, als afschrikwekkend voorbeeld voor een ieder die het zou wagen respect voor een andere God dan ‘de onze’ te tonen.

Het Islamistische Saoedi-Arabië kom ik niet in met een bijbel in m'n koffer. Een Christen mag er niet openlijk zijn geloof belijden en het bouwen van een kerk is de grootst denkbare belediging van Allah; steniging! Respect mijnheer Alkhateeb? Respect en Islam gaan niet samen. Ten eerste is het semantisch gezien onmogelijk respect te hebben voor een ideologie, respect heeft men voor mensen. "Ontzag uit eerbied of angst" is wat ik in de van Dale onder het lemma respect vind. Ten tweede is er in geen enkel geschiedenisboekje een voorbeeld te vinden waar de Islam(iet) andersdenkenden het respect betoont zoals ‘respect voor u en mij’ dat nu van Nederland eist.

Ontzag uit eerbied of angst. Ik denk dat het duidelijk is welke weg gevolgd wordt. Angst je mond open te doen, angst voor bedreiging, angst je voor de rechter te moeten verantwoorden tegenover een organisatie die over onbeperkte financiële middelen kan beschikken. Dit is het respect waar de Spaanse inquisitie in grossierde en dat volgens dit comité weer geïnstitutionaliseerd moet worden in het moderne, seculiere Europa. Dit is het respect dat minister Vogelaar consequent verwart met de spreekwoordelijke ‘tolerantie’ uit voorbije eeuwen.

Deze tolerantie echter, betrof immigranten die zélf op de vlucht waren voor intolerante ideologieën. Sefardische Joden als Baruch de Spinoza die het Iberisch schiereiland moesten ontvluchten, Hugenoten (waaronder mijn voorouders) die in Frankrijk de dood riskeerden. Ze kwamen hier vanwege de vrijheid en tolerantie jegens andersdenkenden. Ze kwamen hier niet om de Provincieën te onderwerpen aan hun ideeën, ze eisten niet dat de Rembrandts van de muur gehaald werden. Ze kwamen hier om hún bijdrage te mogen leveren aan een maatschappij en een samenleving waarvoor ze respect hadden.

Het respect waarover ‘respect voor u en mij’ spreekt is hier precies het tegenovergestelde van. Het is een uiting van diepe minachting voor de normen en waarden van een land waarvoor hun ouders gekozen hebben. Een land waar miljoenen vóór hen voor gekozen hebben, maar waaraan men kennelijk geen bijdrage wil leveren anders dan onder strikte (middeleeuwse) voorwaarden.

Ik hoop van harte dat al die Nederlanders die het beste met de individuele moslim op hebben en die daadwerkelijk willen dat deze mensen zichzelf een plaats verwerven in de maatschappij, de schellen van de ogen vallen. Dat zij inzien dat er een levensgroot verschil bestaat tussen respect voor een individu en respect voor intolerantie en onvrijheid. Het initiatief van dit comité om kunst te gaan verbieden is in ieder geval een stap op de goede weg, dit was zelfs Pauw en Witteman een brug te ver.