De Übermensch

En aldus sprak Zarathoestra: "ik bezweer u, mijn broeders, blijft de aarde trouw en gelooft niet degenen die u van bovenaardse verwachtingen spreken. Levensverachters zijn zij, afstervenden en vergiftigden die de aarde moede is: dat zij heengaan! Ik leer u de Übermensch. De mens is een wezen dat overwonnen moet worden. Wat hebt gij gedaan om het te overwinnen?"
---------
Uit: Also sprach Zarathustra, Friedrich Nietzsche 1883. (Voor alle duidelijkheid: Nietzsches Übermensch staat voor de intellectueel geëvolueerde mens en heeft niets van doen met blonde haren en blauwe ogen).
---------
Wat hebt gij gedaan om het te overwinnen? Dat is de vraag die iedere mens zich voor het slapengaan zou moeten stellen. Wat heb ik gedaan om de mensheid op een hoger plan te brengen? Wat heb ik gedaan om het onwetende dier dat in mij huist tot Übermensch te verheffen?

Heb ik gebeden? Heb ik, voorschriften en rituelen eerbiedigend, Hem gesmeekt mij op te nemen in Zijn hemels koninkrijk opdat ik door kan gaan mijn aardse plichten jegens de evolutie van de mens te verzaken? Of heb ik de droomtijd achter mij gelaten en ben ik ontwaakt uit mijn religieuze narcose? Realiseer ik mij de ontluisterende pracht van mijn schitterende ongeluk? Het ongeluk te weten dat ik stof ben en tot stof zal wederkeren. Dat de zon zal opbranden? Dat genetic engineering mijn enige kans is op 'onsterfelijkheid'? Besef ik dat alleen de mens de mensheid verder kan brengen en durf ik te stellen: "Gott ist tot, lang leve de Übermensch"?

Nietzsche besefte dat de mensheid vanuit de donkere (christelijke) middeleeuwen wedergeboren was in de Verlichting en er vanaf nu helemaal alleen voor stond. Nietzsche, en na hem vele anderen, kwamen 125 jaar geleden tot dit inzicht. Zij stelden voor de wurgende autoriteit van de traditie achter ons te laten en de toekomst in eigen hand te nemen. Maar, laf als we zijn hebben we Nietzsche c.s. voor gek verklaard, hun ideeën verketterd en schurken we nog steeds aan tegen een op intellectuele luiheid terende clerus. Totaal verslaafd aan de weg van de minste weerstand.

Tachtig procent van de mensheid gelooft in een god; bij de laatste telling waren het er 11.000 !! Ook Nederland gelooft. Niet in zichzelf maar in iemand die ons leidt en beoordeelt; iemand die zal belonen wanneer alle regels liefdevol worden opgevolgd. Iemand die zo nu en dan het pad verlicht met een tsunami, een aardbeving of een bermbom, dit ter bevestiging van de ondoorgrondelijkheid van Zijn plan.

Zo verzamelden zich de afgelopen weken in Sydney ruim 400.000 jongeren die van de paus persoonlijk wilden horen dat ze op de goede weg waren. Op de goede weg niet zozeer vanwege hun persoonlijke bijdrage aan de menselijke vooruitgang, maar vanwege hun niet aflatende bereidheid iedere Gallileo rücksichtlos aan het kruis te nagelen. "Zodra Jezus je leven doorstroomt ga je de wereld met hele andere ogen zien" verwoordde een meisje haar gevoelens.

Jesus bleeding Christ how fucking productive! Hoe gemakkelijk ook. Om samen zingend, samen dansend de autoriteit van de traditie van hand tot hand en van mond tot mond te laten gaan. Jezelf leeg te zingen en tot dronkens toe te bidden van bovenaardse verwachtingen, blind voor de modder waarin je staat. "Levensverachters zijn zij, afstervenden en vergiftigden die de aarde moede is: dat zij heengaan!"

Ik stel mij wel eens voor hoe de wereld eruit zou zien als de EO-jongerendag de maat voor alle dingen was. Als er alleen maar blije biddende jongens en meisjes zouden zijn die geen boodschap aan Darwin of Gallileo hebben. Ook niet willen hebben omdat zij "de wereld met andere ogen zien". Die in afwachting van Zijn terugkeer zich de longen uit het ranke lijfje zingen onderwijl hun naasten liefhebbend en de zieken verzorgend. Want o mijn god, zieken zullen er zijn. Bacillen blijken al ruim tweeduizend jaar resistent tegen iedere vorm van gebed en elementair onderzoek is de Heer een gruwel. Onderzoek immers leidt gemakkelijk tot misvattingen die het geloof kunnen beschadigen en dwingen "de wereld met andere ogen te zien".

En dat kan nooit de bedoeling zijn, religie is immers wat mensen ten diepste beweegt en niet de wetenschap. Daarom ook stelt onze Minister-President dat de mens zonder religie niet kan functioneren. En dat is juist, want functioneren zonder religie kan alleen de übermens.

De übermens die zijn DNA beziet en zichzelf wérkelijk leert kennen voor wat hij is: een zelfbewuste klomp organisch materiaal met een enorm potentieel. Niet geschapen maar geëvolueerd. Niet door god maar door zichzelf geïnspireerd. De 2.0 mens.

Deze nieuwe mens nu, ziet met lede ogen aan hoe de komst van miljoenen onverlichte levensverachters de ontwaakte Europeaan weer naar de opium doet grijpen. Hoe gods anesthesisten opnieuw een heel continent onder narcose mogen brengen. Hoe de openbaring aan een nomadisch woestijnvolk het DNA van een Verlichte samenleving vernietigt en ons 125 jaar terugwerpt in de tijd.

Orwell en Kafka revisited

Orwells 1984 las ik in 1984, had ik me zo voorgenomen. Kafkas der Prozess al iets eerder, voor m'n Duitse lijst. Mann war das schwer. Gelegen op een Grieks vakantie-eiland herlas ik afgelopen weken beide, het was 35 graden in de schaduw maar desondanks liepen de koude rillingen me over de rug; wat indertijd ver-van-m'n-bed fictie had geleken is inmiddels door de werkelijkheid achterhaald.

Der Prozess: Joseph K wordt op een kwade ochtend gearresteerd zonder dat duidelijk wordt waarom. Hij is schuldig. Punt. Hij wordt echter niet gevangen gezet, hij mag gewoon naar z'n werk en op de regelmatige ontbiedingen ter 'Kanzlei' na, lijkt alles bij het oude te blijven. Al snel ontdekt Joseph echter dat de gehele stad en zelfs zijn eigen leven hem tot gevangenis zijn.

'Das Gericht' houdt namelijk zitting op de zolders van de oude stad. Zijn ondergeschikten bij de bank blijken leden van de onzichtbare organisatie die hem heeft aangeklaagd. Met verbazing constateert hij de ene vrijheidsbelemmering na de andere maar tot en met het moment van zijn executie blijft hij in de redelijkheid van het proces an sich geloven. En waarom ook niet? Hij leeft immers in een vrij land, heeft niets op zijn geweten en heeft vertrouwen in de rechtsstaat.

1984: Winston Smith, het slachtoffer uit 1984, is de fase van verbazing al voorbij. Big Brother is watching him. Met camera's in de stad, met verborgen microfoons in het park en met een tweeweg telescherm in z'n huis. Iedere beweging wordt vastgelegd en iedere gezichtsexpressie geanalyseerd door de gedachtenpolitie. Iedere vorm van kritisch gedrag, in daad of gedachte leidt onherroepelijk tot heroepvoeding en uiteindelijk tot vaporisatie.

In beide boeken is de hoofdpersoon in gevecht met een onzichtbare, ongrijpbare en bovenal onredelijke overheid. Een overheid die 'het Collectief' representeert. Collectieve normen en waarden waarvan Joseph en Winston respectievelijk geen weet hebben of deel wensen uit te maken. Joseph en Winston zijn in onze ogen en naar menselijke maatstaven volkomen normale individuen die te maken krijgen met staatsterreur en hieraan uiteindelijk ten onder gaan.

Dat wij de analogie met het Nederland anno 2008 niet zien is een algemeen menselijke handicap. Want behalve als gebeurtenissen één op één te vertalen zijn naar de eigen situatie gaan er bij ons geen belletjes rinkelen. Wij hebben toch geen gedachtenpolitie? Wij mogen toch onbeperkt onze mening ventileren? Wij worden niet dag en nacht in de gaten gehouden of spontaan gearresteerd, toch? Wíj hoeven ons niet te voegen naar de normen en waarden van een onzichtbaar Collectief, wij hebben een democratisch gekozen regering. Wij zijn vrij, altijd geweest en bovendien: wie niets gedaan heeft, hoeft ook niets te vrezen.

2008, the Rise of the Collective: de aangekondigde normen-en-waardendiscussie werd door onze leider samengevat als: "zonder religie kan niemand functioneren, dat hoef ik u toch niet te vertellen?". Aan gods opdracht aan de mensheid kan niemand twijfelen, en dat doen we dan ook niet. Discussie gesloten, de norm voor ons Collectief is geopenbaard. En de verschillende waarden die binnen deze norm kunnen bestaan - christendom, jodendom, islam - vormen het oecumenisch ideaal van de multiculturele samenleving.

Dit ideaal dient boven alles beschermd te worden, de bestaande wetgeving biedt hiertoe reeds vele mogelijkheden maar wordt aangescherpt. Het individu dat zich niet wenst aan te sluiten heeft die vrijheid welliswaar, maar dient de normen van het Collectief onvoorwaardelijk te respecteren, in woord, geschrift en in gedachte. Zo gaan wij met elkaar om in dit land, geen misverstand.

Big Brother registreert daarom uw surfgedrag, iedere muisklik en elke site die u bezoekt. Big Brother bewaart deze informatie voor tenminste een jaar, ter beveiliging van het Collectief. Ieder telefoonnummer dat u belt wordt opgeslagen. Het aantal gesprekken dat per jaar in Nederland wordt afgeluisterd is vele malen hoger dan in het beveiligingszieke Amerika. Van een ieder die z'n mobiele telefoon aan heeft staan is bovendien te bepalen waar hij of zij zich bevindt; de politie maakt hiervan dankbaar gebruik. Een snelle rekensom leert dat de hoeveelheid informatie die zodoende per dag wordt opgeslagen groter is dan het complete stasi-archief.

De arme Winston Smith had in z'n woonkamer een nis die buiten het zicht van het telescherm viel. Hier gezeten hield hij een dagboek bij waarin hij emoties en gedachten noteerde, een verboden activiteit; eigen ideeën zijn immers overbodig binnen een Collectief. In Nederland zijn duizenden bloggers die hetzelfde doen. In de nissen van het internet laten zij hun ideeën en gedachten de vrije loop.

Maar het nieuwe telescherm ziet en hoort alles. Ook vandaag houdt 'Die Kanzlei' zitting op onze zolders immers, het multicultureel Collectief kent honderden meldpunten, klokkenluidersregelingen en kliklijnen waar normafwijkingen verzameld worden. Duizenden blogs en tienduizenden reacties worden dagelijks gescreend op gedachten die het Collectief onwelgevallig zijn. Met enige regelmaat worden zondaars gearresteerd, gebrandmerkt en verdwaasd weer vrijgelaten, in afwachting van hun Prozess.

Kafkas Joseph K. wordt uiteindelijk in een afgelegen deel van de stad door anonieme handlangers van das Gericht met een mes om het leven gebracht, Theo van Gogh in de Linnaeusstraat. Winston Smith werd al zeven jaar in de gaten gehouden voordat hij werd gearresteerd, de aanklacht tegen Nekschot stamt uit 2005. De gedachtenpolitie uit 1984 controleerde het individu middels een telescherm, in 2008 heeft ons Collectief de beschikking over een anonieme internetpolitie die onder het mom van anti-discriminatie particuliere gedachten beoordeelt en weegt. In 2008 kan ons Collectief elk gesproken woord bij de telecombedrijven opvragen, observeert het verplaatsingen d.m.v. GSM, beveiligingscamera's, pinpas en creditcard. De OV-chipcard en het rekeningrijden zullen straks de laatste gaatjes dichten.

"Het ergste wat je over iemand te weten kunt komen is alles", zei Tilburgs Hoogleraar Bert-Jaap Koops eerder dit jaar in de NRC en, "privacy is een belangrijke waarborg om de macht van de staat in toom te houden". Ook Kafka en Orwell zagen dit in en het meest beangstigende element in hun boeken is dan ook het totale gebrek aan privacy waarmee zij hun hoofdpersonen confronteren. In combinatie met beider non-conformistische houding jegens het Collectief voorvoelt de lezer vanaf het eerste hoofdstuk dat beide helden ten dode zijn opgeschreven. De strijd is bij voorbaat gestreden maar desondanks wanen Joseph en Winston zich in gedachten vrije mensen, rede en redelijkheid zullen immers zegevieren. Zo steken mensen nu eenmaal in elkaar.

Bij mij is het niet anders. Ik wéét dat het dossier van mijn 'schuld' binnen een paar dagen is samen te stellen ook al heb ik geen strafblad en komt mijn naam niet voor in de systemen van Justitie. Maar alle gegevens zijn daar, liggen anoniem opgeslagen en wachten slechts op het bevel een naam te koppelen aan IP-adres, mobiel telefoonnummer, bankrekening.

Gegevens wachtend op een aanleiding, een misstap. Een misstap gemeten naar de normen van het Collectief waarna de onvermijdelijke klop op de deur en het gestommel op de trap.
Toch is dit voor mij geen reden om mijn intense en fundamentele weerzin tegen dit Collectief, tegen deze door misdienaars geleide multiculture oecumene onder stoelen of banken te steken. Ik ben namelijk een vrij individu en uiteindelijk zullen rede en redelijkheid zegevieren. Toch?

Wij en Ik mengen niet

Onderwijssociologen Jaap Dronkers en Manon de Heus presenteerden onlangs in Berlijn een rapport waaruit blijkt dat kinderen uit culturen met een dominante religie (lees islam) op school beduidend minder presteren dan hun 'niet gedomineerde' klasgenootjes. Wat de oorzaak van dit negatieve islameffect is weten zij niet. En dat is vreemd.

Want al in de brugklas leert de HAVO/VWO leerling bij aardrijkskunde (tevens maatschappijleer) dat er een groot verschil bestaat tussen wij-culturen en ik-culturen. De West-Europese culturen zijn ik-culturen, de islamitische cultuur is een wij-cultuur. In wij-culturen is het individu ondergeschikt aan het groepsbelang en dient zich zonder morren te voegen naar de normen, waarden en waarheden van de groep. Het individu als ijkpunt bestaat niet.

In een ik-cultuur daarentegen dient het individu zélf zijn waarheden te ontdekken. Het individu wordt afgerekend op zijn of haar persoonlijke prestaties en ontwikkeling. Individuen die excelleren staan in aanzien. Groepswaarden vinden we slechts in de periferie van de maatschappij, meestal in de vorm van wetgeving. Dit Westerse individualisatieproces is lang geleden in gang gezet en wordt voor het eerst zichtbaar tijdens de Verlichting bij filosofen als Descartes en Rousseau. Midden vorige eeuw beschreef Sartre het ik-zijn in extremis: "Ook in extreme situaties is de mens vrij en kan zijn verantwoordelijkheid niet afschuiven op de omstandigheden [...] of een hogere macht".

De ik-cultuur is een puur intellectueel-materialistische ontwikkeling die indruist tegen alles wat wij van de evolutie hebben meegekregen. Deze vormde ons namelijk om te leven in hiërarchische self-supporting groepsverbanden. Het is ons genetisch ingeprent dat geen individu buiten de groep kan overleven, en deze groepsdrang leeft tot op vandaag voort in ieder van ons. Ook binnen ik-culturen, alleen herkennen we het niet als zodanig. Immers, wat hebben nationalisme, clubgevoel en oranjegekte te maken met een partriarchale agrarische gemeenschap? Dat het moderne surrogaten zijn wil er bij ons niet in.

In het niet onderkennen van deze maatschappelijke ontwikkeling schuilt evenwel een groot gevaar. Niet alleen begrijpen we ons eigen handelen niet, we zijn ook niet in staat de verschillen met wij-culturen zoals de islamitische juist te benoemen. Sterker nog, we denken dat alle culturen gelijkwaardig zijn en benaderen vanuit die gedachte individuen uit wij-culturen vanuit het Westerse ik-begrip. Juf doet het, ik doe het en de politiek doet het. "Ze wonen in Nederland en hier is iedereen gelijk, toch?". Fout, mensen die hun identiteit volledig aan de groep ontlenen verschillen wezenlijk van individuen die geacht worden zichzelf te ontdekken.

De islamitische wij-cultuur staat qua ontwikkeling mijlenver af van de Nederlandse ik-cultuur. Op school, op het werk en in de wijk. Uitingen van individualisme zoals (sexy) kleding, afwijkende ideeën en een ongebreidelde zelfexpressie zijn de islamitische wij-cultuur wezensvreemd. Dat kinderen hierin behalve door de juf ook door hun ouders gestimuleerd zouden worden is ondenkbaar. Het kind zweeft tussen twee onverenigbare, en op punten strijdige werelden en zal uiteindelijk voor zekerheid kiezen, de zekerheid van de groep waar het driekwart van de tijd doorbrengt. Einde opleiding, einde carrière. En de enkeling die wél uitbreekt en het HAVO doet wordt door z'n buurtgenootjes verweten te 'verkazen' en de groep te verraden.

Deze vicieuze circel kan alleen doorbroken worden als we islamitische leerlingen duidelijk durven maken dat er ook 'leven' buiten de groep bestaat. Dat het patriarchaat en de islam wellicht thuis bindende factoren zijn maar dat ze geen voorwaarde zijn om in Nederland een succesvolle carriëre op te bouwen, in tegendeel. Nederland heeft behoefte aan individuele creativiteit en competitie, niet aan ontheemd kuddegedrag. Maar helaas wordt deze boodschap niet verkondigd. Niet door de politiek en niet door Dronkelaar. Niemand durft te zeggen: "wij en ik mengen niet". Door dit na te laten sluit men een gehele bevolkingsgroep uit van deelname aan onze maatschappij; zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Daarentegen worden keer op keer de islam en de Arabische cultuur als ontbrekende hoeksteen voor de Nederlandse samenleving opgevoerd en worden criticasters geridiculiseerd of vervolgd. Keer op keer ook wordt de boodschap verkondigd dat bij integratie de islamitische cultuur ongewijzigd behouden kan blijven. Sexescheiding, vrouwenonderdrukking en religie worden door de PvdA gezien als onschuldige exponenten van een anderszins gelijkwaardige maatschappijvorm. "We kunnen nog een hoop leren van hun wij-gevoel" bazelt Vogelaar. "We moeten islamitisch onderwijs op de openbare scholen geven" oppert Marcouch. CDA en CU zeggen "dankjewel" tegen de imam stellen zich de terugkeer van dorpspastor en -dominee voor.

Maar Nederland en de Nederlanders hebben de dorpsgemeenschap en religieuze bevoogding in de jaren '60 definitief achter zich gelaten. De Westerse cultuur heeft zich in de afgelopen eeuwen ontwikkeld van een wij-cultuur naar een ik-cultuur, een intellectuele prestatie van formaat, mogelijk gemaakt door verregaande maatschappelijke specialisatie en een zeer liquide, op geld gebaseerde economie. Volstrekt onnatuurlijk maar een evolutie op zich.

Hoe kun je, dit wetende, de islamitische cultuur als gelijkwaardig beschouwen? Ménsen hebben gelijke rechten, culturen niet. Wij-culturen mengen niet met ik-culturen, dat zit hem in de definitie, dat leer je in de brugklas. Een wij-cultuur die haar creativiteit en individualiteit willens en wetens al in de twaalfde eeuw om zeep hielp door te stellen dat alle kennis door Mohammed geopenbaard is en verdere zoektochten ongewenst zijn, verdient niet het respect dat wij haar nu geven.

Een dergelijke cultuur remt onze eigen ontwikkeling en kan hooguit met mededogen beschouwd worden maar niet als gelijkwaardig. Ter verduidelijking: een klein land als Zuid-Korea diende in 2005 ruim 20.000 patentaanvragen in, de Arabische wereld als geheel een krappe 200. De global village vernieuwt zichzelf dankzij individuen die zich buiten de gebaande paden wagen, culturen die dit tegenwerken blijven achter. De karavaan trekt voort en heeft de Sahara lang geleden achter zich gelaten.

Olie en oliedollars zijn in West-Europa momenteel de enige legitimatie voor een islamitische diaspora die onder normale omstandigheden niet levensvatbaar zou zijn; ze is namelijk op geen enkele manier in staat de competitie met de lokale economieën aan te gaan. Sterker nog, ze verwerpt deze. De PvdA zegt mensen te willen verheffen maar plaatst steeds opnieuw de islamitische cultuur op een voetstuk in plaats van de individuen die eraan onderworpen zijn. Verheffen begint bij verwerpen, de PvdA dankt hier nota bene haar ontstaan aan.

De feiten uit het rapport van Dronkers en de Heus zijn onthutsend maar wederom wordt verzuimd hieraan de conclusie te verbinden dat traditionele wij-culturen niet mengen met moderne ik-culturen. Het rapport kan onbesproken het archief in, geen rode haan die er naar kraait en weer raakt een generatie Nederlandse kinderen tussen wal en schip. Berlijn was wat dat betreft de ideale locatie voor de presentatie van dit rapport: in de wijk Neukölnn is nagenoeg de gehele bevolking werkloos, is 90% van de criminelen van Arabische komaf en ziet de politiek dit als statistisch gegeven an sich. Er over spreken 'ist verboten', net als in Nederland.