Economie voor Dummies

De verschillende economische modellen en krachten verklaard aan de hand van koeien; een bekende vergelijking die echter gezien de huidige ontwikkelingen een kleine aanvulling behoefde. Bij deze.

Kapitalisme:
Je hebt twee koeien. Je ruilt er één voor een stier en fokt een hele kudde.

Socialisme:
Je hebt twee koeien. De regering pakt er één af en geeft die aan iemand die geen koeien heeft. Op de melk van de resterende koe heft zij 48% belasting, 36% accijns en 19% BTW.

Communisme:
Je hebt twee koeien. De regering pakt ze beide af en geeft jou zo nu en dan wat melk.

Libertarisme:
Ieder z’n meug zei de boer en hij fokte zijn koeien.

Investment banking:
Je hebt twee koeien. Je verkoopt er drie en de schatkist past het verschil bij.

Controle op financiële instellingen:
Je controleert de gezondheid van twee koeien. De zwart-met-witte koe plaats je in een steriele ruimte, je maakt een volledige bodyscan en ook een EEG. De wit-met-zwarte koe zegt dat het prima gaat dus dat zal dan wel.

Hedge-fondsen:
Je hebt geen koeien. Je leent er twee, melkt ze volledig uit en verspreidt het gerucht dat de wereld vegetarisch is geworden. Daarna geef je de eigenaar twee waardeloze beesten terug.

Pensioenfondsen:
Je stalt de koeien van een ander en leent er af en toe twee uit aan een hedge-fonds.

Perverse Prikkels

Ewout Irrgang (SP) bij Pauw en Witteman: fris gekapt, strak in het pak, gouden stropdas. Ik zie een bankier anno 2004 maar ik hoor een rancuneuze socialist. Ewout wil af van “de geliberaliseerde markt die dit alles heeft veroorzaakt”. Schaamteloze zelfverrijking, bonussen en een perverse graaicultuur hebben de wereld aan de rand van de afgrond gebracht en alleen een terugkeer naar socialistische normen en waarden kan het tij nog keren.

En Ewout staat hierin niet alleen. Tout linksdragend Nederland heeft inmiddels meer programmapunten aan de kredietcrisis opgehangen dan Wilders aan de islam. Liberalisme en de vrije markt hebben afgedaan, Friedman is ten grave gedragen en Keynes uit de dood herrezen. Bankier Wouter Bos laat zien dat het ook anders kan!

Wouter Bos nota bene. De man die vorig jaar nog riep niet aan het bonussysteem te kunnen tornen. Die niet kon, of wilde, ingrijpen toen ABN-AMRO door activistische aandeelhouders werd verscheurd, die de waarschuwingen van DNB niet wilde aanhoren. Geen visie toonde, geen ballen, geen crisis zag aankomen; rommelhypotheken, dat was een Amerikaans probleem waar we in Nederland niet veel van zouden merken. Famous last words, tenminste, voor reguliere bewindvoerders. Zo niet voor Bos.

Zes maanden en 27 miljard euro later spreekt de Minister zijn bewonderaars toe: “nu ik eigenaar ben van die tent” (Fortis), gaat er een andere wind waaien. En over ING: “we zoeken mensen die affiniteit hebben met hoe wij over de bankensector denken”. Het kost een paar centen maar dan zit je ook diep in het hart van het kapitalistische systeem. Vreemd eigenlijk dat wij, braaf ophoestende burgers, die suggestie van causaliteit zomaar overnemen. Dat de redding van het bankenstelsel van links komt en de oorzaak dus van rechts. Bizar misschien zelfs.

Wat zou er gebeurd zijn als Zalm nog op de plaats van Bos had gezeten? Waren de banken dan niet gered? Hadden de spaarders bij Landesbankii naar hun geld kunnen fluiten? Nee, natuurlijk niet. Zalm had exact hetzelfde scenario uit de kast getrokken maar dan zonder revanchistische of belerende propaganda. Onder Zalm had de nieuwbakken ING-commissaris Lodewijk de Waal geen gezichtsverlies hoeven lijden door hem dezelfde weg te laten gaan die hij Wim Kok indertijd verweet. Perverse prikkels?

De retoriek en het politiek opportunisme druipen af van de verwijten van Bos, Irrgang (SP) en Vendrik (GroenLinks) aan het adres van de financiële markten. Maar hout snijden doen ze niet, niet werkelijk althans. Hoe kun je iemand enerzijds verwijten dat hij bewust te grote risico’s nam en tegelijkertijd stellen dat hij niet wist wát die risico’s dan wel waren? Waarom wordt er voor iedere relmarokkaan een werkgroep opgestart maar moeten we voetstoots aannemen dat een eenvoudig bonussysteem tot een zo complexe crisis kon leiden? Het enige onderzoek op dit gebied komt van de Stanford University en daaruit blijkt het verband in ieder geval niet. En dat is niet echt verbazend.

Het bonussysteem, hoe weerzinwekkend en buitensporig ook, is niet de oorzaak van de ellende waarmee we nu geconfronteerd worden. Het is een prachtig demagogisch argument dat wel, zeker als je de overstap naar staatsbankieren wilt legitimeren. Het beeld van een volgevreten bankier opvoeren als kop van Jut voor belastingbetaler en ontmaskerde IJslandvaarders. Dat werkt beter dan uit te moeten wijden over de werkelijke oorzaken van deze crisis.

De Amerikaanse bubble-economy. Shareholder-value. Greenspans investeringsbanken. Het ontbreken van een coherente macro-economische rapportage. Matig veldwerk van de KPMG’s DNB’s en AFM’s. De IFRS reporting standard. De rating agencies. De jaren ’90 wijsheid dat een goede manager bij voorkeur geen inhoudelijke kennis van zaken heeft. Om er maar eens een paar te noemen.

Amerika geeft al een eeuw lang meer uit dan ze produceert met als motivatie: de verwachte groei. Straks verdienen we meer dan nu dus zijn onze huidige uitgaven relatief ‘goedkoop’. Op de pof leven noemde oma dat. Een bubble economy noemen deskundigen het. En als er dan eens in de zoveel tijd een lokale markt hyperinflatie vertoont dan motiveert dat om nog eens extra uit te pakken. De junk bonds in ’87, de dot.com bubble begin deze eeuw en dan nu de huizenmarkt.

Het probleem met de Amerikaanse huizenmarkt is dat deze bubble al sinds Roosevelts New Deal (’38) aan het groeien is én dat Amerikaanse investeringsbanken een manier gevonden hebben om het risico wereldwijd te exporteren, met dank aan Greenspan en de rating agencies. Greenspan zag namelijk de uitvinders van deze bagger, investeringsbanken als Lehman en Bear Stearns niet als echte banken.

Ze vielen buiten de reguliere controles en regelgeving omdat ze alleen zaken deden met professionele tegenpartijen, de kwetsbare burger bleef buiten schot. Greenspans experiment, van zelfregulatie tussen professionals is inmiddels bekend geworden onder de noemer ‘neo-liberalisme’ en wordt door Irrgang c.s. met terugwerkende kracht van toepassing verklaard op de gehele financiële wereld. Ten onrechte, de overgrote meerderheid van de banken stond en staat onder streng toezicht en kent meer restricties dan vrijheden.

Via deze bijna-banken kwam het kwaad in de financiële wereld. Pakketjes met rommelhypotheken bleken zeer verhandelbaar, kregen het stempel ‘betrouwbaar’ van de rating agencies en gingen de wereld over. Even waardevol en waardevast als echt geld, en niemand die zei: “ja maar wat nou als…”. Ook de accountants niet, en ook de centrale banken niet.

Vreemd genoeg is ook de wijze van controleren een destabiliserende factor gebleken. Na de grote boekhoudschandalen eind vorige eeuw zijn er wereldwijd afspraken gemaakt over hoe bedrijven hun cijfers moeten rapporteren. Eenduidigheid en ‘value at risk’ zijn hierbij de toverwoorden. Uit de gepresenteerde cijfers moet blijken wat een bedrijf waard is gegeven de húidige internationale markt, en niet hoe de lokale boekhouder de werkelijkheid ziet. Deze regels zijn vervat in de International Financial Reporting Standards (IFRS).

IFRS verordonneert dat verhandelbare derivaten op dagwaarde in de boeken komen. In dit geval: als ‘de markt’ geen been meer ziet in een hypotheekportefeuille, dan mag je niet de lange-termijnwaarde van die huizen op je balans zetten, maar moet je de waan van de dag rapporteren. Daarmee smelten liquide middelen als sneeuw voor de zon en komt je solvabiliteit in gevaar. Terwijl die suffe huizen er gewoon nog staan! Inmiddels is deze IFRS-bepaling tot nader order opgeschort.

En dan de managers en de aandeelhouders. ‘Wij’, de aandeelhouders, eisen waar voor ons geld. Wij eisen een groei van 5 procent, nee van 6 procent, wat zeg ik 10 procent. “And if you don’t deliver you’re history”. Moderne aandeelhouders hebben een broertje dood aan dividend. Dividend is voor heaumeaux! Face-value, daar gaat het om. Meesurfen op de koers, op tijd erin en op tijd eruit, the sky is the limit. Investeren om iets op te bouwen is zóóó passé.

Daar worden managers vandaag de dag op afgerekend. Niet op hun strategische ideeën of de kwaliteit van hun producten maar op shareholder-value, met name in de financiële sector. De bonusstructuur, waar de hele wereld nu massaal over valt is dan ook niet door geperverteerde bankiers ingesteld, maar door de aandeelhouders. Die wilden de managers een stukje motivatie meegeven, hadden ze zelf ook.

Het door Bos en Irrgang geschetste beeld van geperverteerde probleemmarkten die moeten worden omgevormd tot prachtmarkten – een beeld dat door de staatsmedia maar al te graag wordt overgenomen, is ingegeven door politiek opportunisme en draait weer eens volledig om de vorm en niet om de inhoud

Het afwentelen van deze crisis op een handjevol ‘names’ en het aanstellen van een Lodewijk de Waal of twee, zal de werkelijke problemen niet oplossen. Deze vereisen meer dan een gouden stropdas, een zeepkist en een politieke agenda; hiervoor is ouderwets kennis van zaken nodig. Perverse prikkels, bah.

Just chill out!

700 miljard dollar, 1400 miljard euro... het enige zinvolle advies komt van de Central Bank of Jamaica: "...everyone should just chill out"

Bloomberg screen capture

Atheïsme als referentie

Een bijzonder lezenswaardig stuk van Harry Kuitert in Trouw: ongeloof is geen geloof geschreven rond de drogrede van Piet Hein Donner dat niet-geloven ook een vorm van geloven is, namelijk dat er geen goden bestaan. Immers ik, Donner, kan niet bewijzen dat god bestaat maar jij kunt niet bewijzen dat hij niet bestaat, je gelooft dus dat hij niet bestaat.

Kuitert houdt zijn betoog omdat hij, i.t.t. de WRR, niet wil dat de scheiding tussen kerk en staat wordt herzien vanuit het argument dat ‘religie weer helemaal in is’. Hij laat zien dat veel van de pro-argumenten suggereren dat natuurwetenschappers hard op weg zijn het publieke domein tot antireligieuze enclave om te vormen; we vinden god namelijk in geen enkele formule terug. Als de diepgelovige Rouvoet zegt dat hij de scheppingsdaad zoveel beter te begrijpen vindt dan een ‘big bang’, dan is de aanklacht duidelijk: atheïsten zijn bezig gelovigen hun wil op te leggen, hun gelóóf.

Kuitert maakt aannemelijk dat het in werkelijkheid precies andersom is, dat gelovigen het neutrale publieke domein willen inkleuren en hiertoe niet-gelovigen als gelovigen neerzetten; opdat een ieder evenveel recht van spreken heeft bij de inrichting. Wat in Kuiterts betoog evenwel onbelicht blijft is de vraag waarom de Donners van deze wereld dit soort vreemde uitspraken überhaupt kunnen doen. Waarom kan een minister zeggen dat niet-groen ook groen is zonder dat hij direct uit z’n functie wordt ontheven? Als u mij toestaat.

Dit is te wijten aan een, vanuit wetenschappelijk oogpunt, disfunctioneren van onze hersenen. Als iemand twee op zich juiste statements A en B verbindt door er ‘dus’ tussen te zetten, dan zijn wij snel geneigd te accepteren dat B uit A volgt. Zie de logica van Donner hierboven. Wat onze hersenen zich echter niet afvragen is of A en B wel dezelfde referentie hebben. Hebben ze een gemeenschappelijk ijkpunt?

Staande naast de spoorlijn zie ik de trein voorbijrijden. Zittend in de trein zie ik het landschap voorbijtrekken. Beide waarnemingen zijn juist maar ik mag ze niet samenvoegen en er vervolgens conclusies aan verbinden als “wanneer de trein rijdt beweegt de aarde”. Waarom niet? Omdat er geen gemeenschappelijk oorsprong voor de waarnemingen is. Beide waarnemingen hebben een eigen referentiekader. En het is dit gebrek aan gemeenschappelijke referentie waardoor Donner kan concluderen dat atheisme dus theïsme is.

Wat is het geval? Als niemand in god zou geloven, niemand ooit van god gehoord zou hebben, dan was atheïsme een zinledig begrip. Het waren dan ook niet de atheïsten die om een beschrijving van hun ledigheid verlegen zaten, want wat niet is hoeft niet beschreven. Ook nu nog zijn er oneindig veel dingen die niet zijn en waarvoor geen a-variant bestaat. Aprogisme, athysonisme, alominisme om er maar eens een paar te noemen.

Atheïsme, in de betekenis van godledigheid, geldt voor elk geloof als absolute referentie. Of je nu hindoe, christen of moslim bent, met atheïsme wordt in alle gevallen hetzelfde bedoeld namelijk, de afwezigheid van (geloof in) jóuw god(en). Andersom is dat niet zo. Vanuit atheïstisch oogpunt is een gelovige niet per definitie katholiek of jaïnist.

De krachten waarover een god beschikt worden beschreven ten opzichte van een situatie waarin die krachten ontbreken. Als referentie voor de almacht van de christelijke god dienen niet de goden uit het Griekse pantheon, maar wordt uitgegaan van de nul-situatie, de afwezigheid van een (almachtige) god. Er wordt uitgegaan van een oorsprong zonder god, de atheïstische oorsprong. Een godloze oorsprong, of atheïstische referentie, is wat alle religies met elkaar verbindt en het is dankzij deze nulmeting dat we ze eenduidig kunnen beschrijven en onderscheiden.

Het atheïsme kan daarom wél zonder religie, maar religie kan niet zonder atheïsme. Donner ontneemt godsdiensten haar oorsprong en referentie als hij stelt dat atheïsme een geloof is. Du moment dat hij dat zegt raakt zijn eigen geloof haar anker kwijt en valt het niet meer te beschrijven in termen die voor mensen van buiten dat geloof begrijpelijk zijn. Wat moet ik mij in hemelsnaam voorstellen bij de almacht van god als die wordt uitgedrukt in de kracht van Zeus, zelf weer gerelateerd aan de omnipotentie van Mazda en zo verder en zo voort?

De metafysische godenwereld en onze fysieke wereld raken elkaar juist in dat punt waar er geen goden zijn. Het atheïstisch nulpunt. Dat geldt zowel voor de beschrijving van de goden als voor de maatschappelijke invulling van een geloof. Het publieke domein, dat een referentie is voor alle maatschappelijke stromingen, dient daarom gevrijwaard te blijven van religieuze voorschriften en verboden, en al helemaal in situaties waar tientallen verschillende goden de openbare ruimte claimen.

Doe je dit niet dan wordt atheïsme inderdaad een geloof. Dan zal het atheïstische kerken stichten en heeft het recht op subsidie voor atheïstische propaganda en voor artikel 23 scholen. Dan is atheïsme niet langer de neutrale oorsprongsbeleving die het nu is maar wordt het een actieve speler op het toch al zo bloedige godsdienstentoneel.

Wie weet wat Wilders wil?

"De VVD heeft afgehaakt als partij die een zinnige bijdrage levert aan de discussie over de islam". Dat stelt Geert Wilders woensdag in een reactie op de 'islam nota' van de VVD, "het lijkt het dagboek van Ella Vogelaar wel". Het PVV persbericht waaruit bovenstaande noodkreet is opgetekend staat weer eens bol van de prachtige one-liners en toonzetters maar is inhoudelijk bagger. Waarom?

Omdat Wilders, ook nu weer, het letterlijke woord van de koran als leidraad neemt voor alle dingen die zijn en gaan gebeuren. Ook nu weer meent Wilders het gedrag van relschoppers, winkeldieven en aanranders te kunnen herleiden tot aanwijsbare soera's uit de derde openbaring.

Een aantal jaren geleden begon Wilders zijn kruistocht tegen de islamisering met de mantra: "het gaat mij niet om de islam, maar om de uitwassen van de islam". De uitwassen, steeds herhaald, en met een dikke Venlose wwee. De uitwwassen van de islam, die dienden bestreden te worden en hij had het grootste gelijk van de wereld.

Nu valt hij iedereen aan die niet óók vindt dat de koran verboden moet worden, dat alle moslims extremisten zijn en dat wie de AH overvalt de weg van de profeet volgt. Wilders onderscheidt niet langer waar de klootzak eindigt en de profeet begint.

Het is deze insteek van niet meer praten en niet meer argumenteren die zijn politieke tegenstanders het recht geeft hem te negeren. Ondertussen blijft de deur voor salafisten en apologeten wagenwijd openstaan. Wilders doet, in al z’n oprechtheid en woede, afbreuk aan de redelijkheid van een tegengeluid en maakt dat een tegenbeweging al snel een SIOE stigma krijgt.

Redelijkheid, in de zin van uitvoerbaarheid, vinden we wel terug in de notitie van Henk Kamp. Kamp doet een poging de politieke islam in Nederland onmogelijk te maken. Kamp vindt bovendien dat discriminerende bepalingen in de leer afgezworen moeten worden (hadith of niet) en gaat zover te stellen dat Nederland de Arabische landen die dit niet doen daarop moet aanspreken: "Het is onjuist en kortzichtig om met het oog op het belang van continuïteit in de olievoorziening af te zien van kritiek op onderdrukking en schendingen van de mensenrechten".

Klare taal lijkt me zo, van een offensieve redelijkheid zelfs. En Kamp zegt nog meer. Voor de wereldlijke ambities van de islam is in ons land geen ruimte. Religieuze voorschriften zijn alleen relevant indien niet in strijd met de wet. Imams die de integratie frustreren dienen opgepakt en uitgezet te worden. Discriminatie mag nooit geaccepteerd worden. Kortom, moslims dienen dezelfde regels in acht te nemen als christenen, joden, andersgelovigen en atheïsten. Inschikken of wegwezen.

Maar de PVV vindt dat moslims hiermee te veel rechten krijgen. De PVV is van mening dat de VVD heeft afgehaakt, "de VVD is nu pro-islam". Want? Ik kan niet anders dan concluderen dat de PVV voor Nederland een omgekeerd Arabisch model voorstaat. Dáár de christenen in de verdrukking, dan hier de moslims tegen de muur. Oog om oog tand om tand, naar oud-testamentisch gebruik. Fuck de Verlichting, terug naar het joods-christelijk revanchisme.

Mijn afkeer van de islam vind zijn oorsprong niet in wraak of een religieuze superioriteitsgedachte maar in haar politieke en maatschappelijke ambities. De drie openbaringsgodsdiensten doen wat mij betreft qua intrinsieke achterlijkheid in niets voor elkaar onder - dit ondanks verwoede pogingen van christenapologeten die mij ervan willen overtuigen dat het christendom aan de basis van de Westerse Verlichting heeft gestaan. En die eerste zeventien eeuwen dan?

Maar dit terzijde. De aspiraties van de islam zijn enorm en de islamitische boodschap is er één van vechten, veroveren en onderdrukken. Niet van zelfreflectie en naastenliefde. Wilders ziet dit goed en Kamp misschien te weinig, hij spreekt het althans niet uit. Desondanks presenteert Kamp hier een strategisch plan dat veruit superieur is aan Wilders' verbodsdoctrine. Wilders heeft zich ingegraven en schiet op alles wat beweegt. Maar ondertussen lopen (onder dekking van een blijmoedige clerus en een politiek-correcte elite), de baarden, de capuchonnetjes en de letterbox-ladies lachend aan zijn schuttersputje voorbij.

Correct Nederland is knetterblij met Wilders, kan niet anders, zou ik ook zijn. Wilders is voor hen de man die het onbespreekbare onbespreekbaar houdt. Een gewillig oefenobject: “geen importbruiden meer mijnheer Wilders? Zullen we ze dan maar in de knie schieten?” “Filebestrijding? Dan halen we het leger terug uit Afghanistan!”. “Teveel regelgeving? Dan scheuren we die bladzijden er toch gewoon uit!”. Moehaha! En de tranen biggelen over de integere wangetjes.

Kamp daarentegen roept “halt, wat wilt u?”. Onderschrijft u onze gelijkheidsprincipes? Erkent u de Nederlandse wet? Accepteert u de Westerse waarden? Enne, smeer die olie maar in je haar want een autoloze zondag hebben we al. Kamp verwoordt wat ‘wij’ onder normale omgang verstaan en eist dat ook moslims zich hieraan confirmeren. Zo simpel dat het bijna overbodig lijkt, en daarin zit hem de kracht en het venijn want dit plan is niets meer en niets minder dan een lakmoesproef voor zeloten en knuffelaars in binnen- en buitenland. Dit soort lieden zal zich nooit kunnen confirmeren aan liberale grondbeginselen.

Vanuit het schuttersputjes-perspectief begrijp ik de shell-shock reactie van Wilders heel goed “Kamp is totaal blind voor de kern van de totalitaire islamitische ideologie…jihad is de plicht voor elke moslim”. Helemaal juist, geen woord gelogen en Kamp weet dit heus wel. Het probleem is alleen dat ‘de wereld’ niet erkent dat er überhaupt een strijd gaande is en om die reden mag de boodschapper naar hartelust beschimpt worden. Daarom zegt Kamp: is er geen strijd? Dan mogen jullie mij dat nu bewijzen.

Pat Condell banned

En we zijn weer een stapje dichter bij een schoon en fris internet. Pat Condells meest recente bijdrage 'Welcome to Saudi Britain' is na 24 uur (en 40.000 hits!) verwijderd door de immer correcte Youtube internetpolitie.

Gelukkig nog wel te zien bij Blog of Reason (en op zo'n 10.000 andere sites). Luister en huiver als Condell los gaat op de recente officiële introductie van 'sharia law in Britain'.

Welcome to Saudi Britain


Youtube says:
The following video(s) from your account have been disabled for violating the YouTube Community Guidelines: •Welcome to Saudi Britain - (patcondell)
Your account has received one Community Guidelines warning sanction, which will expire in six months. Additional violations may result in the temporary disabling of your ability to post content to YouTube and/or the termination of your account.

Update: video teruggeplaatst en Pat zegt "thank you" and then some...