Sunday, October 4, 2009

Van dundoek tot hoofddoek

"Deze vorm van ongedwongen integreren leidt niet alleen tot heel veel plezier, maar vooral tot het broodnodige wederzijdse begrip", stellen de bedenkers van de Friese-vlaghoofddoek. Onder het mom 'doek-is-doek' verbouwden zij de Friese vlag tot religieus hoofddeksel.

Soms ben ik wel een beetje jaloers op zoveel naïviteit. Wat moet dat heerlijk zijn, een constant warme onderbuik en zo’n prettig gevoel in je hoofd. Het gevoel een professionele ‘goede buur’ te zijn. Het gevoel dat iedereen hetzelfde wil als jij: nooit meer oorlog, nooit meer fascisme, nooit meer racisme. En dat jij geroepen bent te bemiddelen tussen witte en bruine mensen, tussen stadse en dorpse mensen en tussen mensen mét en zonder hoofddoek. Want jij weet doek-is-doek dus alle mensen zijn gelijk, ongeacht aangeboren of culturele verschillen.

Zelf ben ik die roze niet-polariserende bril jaren geleden kwijtgeraakt. Een kruisje om de nek of een hoofddoekje, ik zag het ooit als uitstervende folklore en schikte e.e.a. onder de tab ‘private aberraties’. DNA-onderzoek, kosmologie, deeltjesfysica, evolutieleer, cognitieve wetenschappen, daar lagen mijn interesses. Niet bij de christelijke of islamitische exegese. En ik veronderstelde dat iedereen van mijn generatie er zo over dacht; to explore strange new worlds, to boldly go where no man has gone before.

Maar inmiddels hebben we na drie stappen voorwaarts ook de spreekwoordelijke twee stappen achterwaarts gemaakt. En het heeft er alle schijn van dat het daar niet bij blijft. Ergens op weg naar de 21e eeuw heeft progressief Nederland een verkeerde afslag genomen en ijvert nu bedoeld en onbedoeld voor seksescheiding, segregatie en religiosering van zowel het individu als de openbare ruimte en het onderwijs; de evolutieleer is weer een aanvechtbare theorie naast het scheppingsverhaal geworden.

Dat strikt-confessionelen dit progressie noemen kan ik begrijpen, dat progressieven dit een acceptabele ontwikkeling vinden niet. Maar misschien is de strijd tussen Darwin en Genesis nog de minst gevaarlijke, dat is een openlijke strijd tussen feiten en openbaring. Gevaarlijker is de ontwikkeling waarbij religieuze symbolen en gebruiken uit naïviteit en compassie van hun culturele betekenis worden ontdaan om hun aanwezigheid in een neutrale openbare ruimte te legitimeren.

Het intens lieve echtpaar dat voor Fadwa Kartoubi een hoofddoek uit de Friese vlag knipte ("er is geen enkel beletsel dat een hoofddoek er een beetje vrolijk uitziet"), acteert vanuit een onschuld zoals ik die 20 jaar geleden bezat; waarschijnlijk had ‘us mem’ op zaterdag ook een doekje over de krullers dus als zo’n deerntje dat nou toch graag wil? Het is maar een lappie stof hoor! Neen driewerf neen, dat is het niet en ik daag alle hoofddoekapologeten uit een moslima of imam te vinden die hun visie deelt. De hoofddoek in het West-Europese straatbeeld is net zo min ‘een lapje stof’ als de Amerikaanse vlag op het Witte Huis dat is.

Agent provocateur du voile, Fatima Elatik, heeft het steevast over "een uiting van religiositeit" als haar hoofdtooi ter sprake komt. Voor haar en voor die tienduizenden moslima’s die hun hoofd de afgelopen jaren steeds vaker en steeds verder zijn gaan inpakken is deze dracht een teken van religiositeit. Hiermee willen zij aan iedereen die zich samen met hen in de openbare ruimte bevindt kenbaar maken: "ik heb mij onderworpen aan de islamitische sharia, Allah waakt over mijn seksuele integriteit. Wees dus gewaarschuwd en val maar een ander lastig". Hoezo een lapje stof?

Als je de religieuze betekenis persé onder het vloerkleed wilt vegen door te claimen dat het maar een lapje stof is, dan moet je ook consequent zijn en de rituele jongens(- en meisjes) besnijdenis een cosmetische ingreep noemen. Dan is ‘handweigeren’ een probate maatregel om verpreiding van griep (en menstruatiebloed) tegen te gaan. Dan zijn gescheiden klas- en inburgeringslokalen een efficiënt middel bij de preventie van zedendelicten. Maar zo consequent is men niet. Sterker nog, van sommige voorwerpen en goederen verwacht de multiculturalist juist dat wij daarvan wél de rituele betekenis inzien, ook als wij die van huis uit niet kennen.

Zo moeten we volgens Professor Mr. Wibren van de Burg (Erasmus Universiteit) ophouden met blikjes varkenspaté e.d. in het kerstpakket te stoppen, varkens zijn binnen de islamitische traditie onreine beesten dus daarin volharden is flauw. Ook flauw is het om je glaasje wijn niet even weg te zetten als je islamitische disgenoten hebt of van de taxichauffeur te verwachten dat hij zowel jou als je hond meeneemt. Of, helemaal superflauw, denken dat een politie-agente of een rechter haar werk niet kan doen wanneer ze een hoofddoekje draagt.

Want in dat geval is het doekje weer gewoon een stukje stof zonder betekenis. We moeten dan vergeten dat het onbetekenende lapje textiel symbool staat voor een heel andere vorm van maatschappelijke wetgeving, namelijk de sharia. Dat het hoofddoekje niet af mag omdat ‘haar wet’ dat verbiedt en dat die wet volgens Tariq Ramadan weliswaar voor een deel overeenkomt met de Nederlandse wet, maar dat er toch duidelijk verschillen zijn waar moslims kritisch mee om dienen te gaan. We worden door mensen als Mr. Wibren verzocht te vergeten dat de vrouw aan de andere kant van het hekje trouw heeft gezworen op een wetboek dat zij, blijkens de symbolen waarmee ze zich wenst te tooien, niet op zichzelf van toepassing acht.

Eigenlijk komt het erop neer dat de Nederlandse samenleving in alles de islamitische traditie moeten faciliteren door, zo het uitkomt, religieuze symbolen aan te zien voor gebruiksvoorwerpen en van gebruiksvoorwerpen ook de islamitische betekenis in acht te nemen. Dat je op deze manier juist een muur opwerpt tussen de Nederlandse maatschappij en de individuele moslim lijkt alle do-gooders te ontgaan. We kunnen wel uit medelijden en medeleven de hele maatschappij groen schilderen maar met integratie heeft dat weinig van doen.

Laten we in godsnaam ophouden met dit egalitair paternalisme. Laten we ophouden niet bestaande schulden in te lossen. Laten we ophouden te zoeken naar slachtoffers die er niet zijn. Gelijkwaardigheid bereik je niet door zelf drie stappen terug te doen en je eigen verworvenheden overboord te kieperen. Gelijkwaardigheid bereik je door de regels van het spel klip en klaar uit te leggen en door erop toe te zien dat iedereen zich eraan houdt.

Een hoofddoek is geen doek, een non is geen leek en een moslima geen imam. De moslimse hoofddoekjes en burka’s, gedragen door burgermeisjes, zijn niet te vergelijken met nonnenkapjes of priestergewaden en al helemaal niet met moeders haardoekje. De kledij van priesters, nonnen en imams hoort bij hun religieuze ambt. Christelijke lekenmeisjes hebben geen verplichte dracht en moeders haarnetje heeft geen religieuze betekenis. Hoofddoek en burka zijn daarmee wel degelijk ‘anders’.

En van alles wat anders is mag en moet de maatschappij zich hardop afvragen of zij dat wil tolereren. En zo ja, in welke mate, op welke plaatsen en onder welke voorwaarden. Zo zijn de regels van het spel. Mensen hebben gelijke rechten, culturen niet. Veel politici in Nederland maken de fout cultuur en religie als een strikt persoonlijke keuze te zien. Daardoor worden persoon en cultuur vereenzelvigd en leidt het begrip individuele diversiteit onherroepelijk tot waardenrelativisme. Het reduceren van de Friese vlag tot een ‘doek’ om uit die doek vervolgens een hoofddoek te naaien is hiervan een bijna filmische illustratie.

23 comments:

  1. Het is misbruik van de trots van de Friese Natie; een totaal gebrek aan respect voor onze vlag. Alsof je integreert als je een vlag op je hoofd draagt. Als ik haar tegen was gekomen met onze vlag op haar hoofd had ik deze eraf getrokken.

    ReplyDelete
  2. Volledig eens met bovenstaande reactie.

    ReplyDelete
  3. Ik heb erover gedacht de Koran op doek af te drukken en er zakdoeken van te maken.

    ReplyDelete
  4. Zeer provocerende actie: het zichtbaar afstaan en afknippen van een stukje Friese identiteit ten gerieve van Islam. Een grover en perverser gebaar is nauwelijks denkbaar.

    ReplyDelete
  5. De Trieste vlag
    Impliciet geeft men dus eigenlijk toe dat 'n hoofddoek in de functie van (islam)vlag en dus als statement wordt gebruikt.

    ReplyDelete
  6. Wat een zielig en sneu en minimalistisch commentaar op zo'n peachtig mooi stukje als dit. De schrijver heeft beter verdiend naar mijn inzien.

    ReplyDelete
  7. marjo

    Zullen we van een islamitsche vlag eens een mooie bloes maken, volgens mij is dan het hek van de dam.

    ReplyDelete
  8. Heerenveen in de nieuwe kleuren van de halve maan
    lijkt me ook leuk.
    Brrrr ik wor nie goeeee!

    ReplyDelete
  9. Ik reciteer nog even opdat wij niet vergeten:

    Ophouden met dit egalitair paternalisme. Gelijkwaardigheid bereik je niet door zelf drie stappen terug te doen en je eigen verworvenheden overboord te kieperen. Gelijkwaardigheid bereik je door de regels van het spel klip en klaar uit te leggen en door erop toe te zien dat iedereen zich eraan houdt. Van alles dat anders is mag en moet de maatschappij zich hardop afvragen of zij dat wil tolereren. Zo ja, in welke mate, op welke plaatsen en onder welke voorwaarden. Mensen hebben gelijke rechten, culturen niet.

    Hulde voor de verhelderende uiteenzetting. De duiding egalitair paternalisme gaat nog vleugels krijgen.

    ReplyDelete
  10. Prachtig Jaap, ik zag dat item ook voorbijkomen, en bleef gebiologeerd hangen door de tenenkrommende onschuld. De uit Lelystad geimporteerde moslima vond het knipsel nogal warm om te dragen. En haar gezicht klaarde verder ook niet op. Nog niet helemaal op de hoogte van de mores schonk men in Friesland een glaasje bubbels. Detailfreak als ik ben lette ik op het glas in de hand van de dame, en ja hoor, een donkerrode vloeistof, cassis vermoed ik.
    Maar de humor vergaat me als de hoofddoek als een lapje stof benoemd wordt. Niets is minder waar. Mevrouw Fennema noemde het onlangs een manier om toch ergens bij te horen. Die kende ik nog niet, al lijkt zij niet te vatten dat ergens bij willen horen inhoudt dat gewoon bij Nederland horen geen optie is.
    Er zijn een heleboel lagen in de hoofddoekhausse.
    Allereerst denk ik dat die meisjes die van kindsafaan leren dat ze ver, heel ver, onder de mannen staan, een weg zoeken om waardering en wellicht liefde te vinden als ze zich helemaal aanpassen aan de eisen van de heersende groep.
    Daar hoort ook bij dat het afzetten tegen Nederland gewaardeerd zal worden.
    Het verdeel en heersprincipe is binnen die cultuur ook sterk ontwikkeld, solidariteit tussen vrouwen wordt zeker niet aangemoedigd. Ernstige en beschadigende roddel en achterklap zijn vaak de enige uitweg om woede te koelen. En de aandacht af te leiden van eventuele eigen misstappen.
    Die vrijheid om de doek te dragen neem ik dan ook met een schep zout, de enige vrijheid die ze werkelijk hebben danken ze aan Nederland, en andere westerse landen. Ook al zien ze dat niet, nog niet mag ik hopen.
    Het ernstigste bezwaar dat ik heb is de volkomen afwezigheid van het besef wat hun sexegenoten dagelijks moeten verduren in Islamitische landen, en binnen de orthodoxe groepen in Europa. Waar elke poging om een beetje bewegingsvrijheid te veroveren je het leven kan kosten. Dat ze horigen zijn die het systeem voortzetten beseffen ze niet.
    Iedere vrouw die enig besef van de inhoud van vrijheid heeft zou die doek in protest moeten afwerpen en verbranden, tot het inzicht afgedwongen wordt dat vrouwen degraderen tot gebruiksvoorwerp desastreuze gevolgen heeft voor de geestelijke gezondheid van een cultuur.
    En daar mag werkelijk niet te licht over gedacht worden.

    ReplyDelete
  11. Bedankt voor deze discussie, Een einde aan de europese zelfverloochening.......het leek al of Spinoza nooit bestaan had.

    ReplyDelete
  12. Gôh, wat ben ik blij met dat stukje van Marie-José tussen al deze ellende hier...

    ReplyDelete
  13. Goed stuk. Lees ook het recent stuk van Encina Navan op HVV met de historie van hoofddoekgebruik en -verbod in Turkije. Wat mij het meest verbaast is dat moslims in Nederland zelf niet inzien dat het gedogen van de hoofddoek ('laat ze toch, als die bruintjes dat nu willen, dat zijn die arme wichten gewend') een veel grotere belediging is dan de redelijke eis dat iedere Nederlander zich met open gezicht en herkenbare identiteit door de maatschappij begeeft.

    ReplyDelete
  14. Ik ben blij dat er meer mensen zijn die kunnen nadenken en niet alles maar voor zoete koek slikken.
    Geef mij maar wieger kletellapper.

    ReplyDelete
  15. Zeker weten @Morika, de comments van Marie-José worden door de redactie dan ook hooglijk gewaardeerd :-)

    @7:47, gezien. Idd een goede samenvatting. Nog meer hoofddoek emotie bij Annelies op HoeiBoei, zij kondigt een hoofddoekloze dag af voor 23 jan. Ben benieuwd.

    ReplyDelete
  16. Ik werd gewezen op dit artikel Jaap en heb het met gemengde belangstelling gelezen wellicht ben ik ook een naïeveling mijn eerste reactie was dat ik moest lachen om dat friese doekje.

    Er staan in je artikel een aantal zaken waarvan ik denk ja daar kan me wel in vinden, maar natuurlijk ook de nodige maren.

    Onderdrukking van de vrouw vind ik ook niet goed, en actie voeren daartegen goed en steun dat ook, want de besnijdenis en onderdrukking van de vrouw is natuurlijk achterlijk en past niet in onze samenleving en wetgeving, juist die zaken moeten aan de kaak worden gesteld.

    En "Agent provocateur du voile, Fatima Elatik, heeft het steevast over "een uiting van religiositeit" moet natuurlijk ook bestreden worden maar dan wel op de achterlijke en onderdrukkende kanten van het shariadoekje de betekenis die zij er aan geeft.

    Maar (1) om nu alle hoofddoek dragers te scharen onder hoofdje religieuze uiting, en onderdrukking dat vind ik te ver gaan.

    De factor ergens bij horen (groepsgedrag) is natuurlijk een niet onbelangrijke factor.
    Juist kinderen zijn erg gevoelig voor wat anderen van hun vinden en eigen identiteit is erg belangrijk.

    Maar (2) Het lijkt erop dat twee zaken aan elkaar gekoppeld worden, namelijk het dragen van een hoofddoekje en een cosmetische ingreep mwah leuk geprovoceerd, maar raakt voor mij kant nog wal.

    Mvrgr. Frank

    ReplyDelete
  17. @Frank, dank voor je reactie. In jouw tegenwerpingen herken ik een aantal zaken die ik juist aan de kaak wil stellen namelijk: 1) de ‘verharmlosung’ van eenduidige, religieuze symbolen en 2) de hieruit voortvloeiende collectivering en anonimisering van het individu. Beide aspekten vergroten de afstand tussen nieuwkomers en de Westerse samenleving omdat ze teruggrijpen op een periode die ‘wij’ al achter de rug hebben.

    Jouw “maar(1)”, ergens bij willen horen. Natuurlijk is dat een belangrijke motivatie, niet alleen voor de jeugd maar voor elke mens. Maar, het ‘erbij willen horen’ komt volgens mij in twee smaken: a) positieve overwegingen (sport, muziek, plezier) danwel, je zag hem al aankomen, b) negatieve overwegingen; het afzetten tegen ouders en maatschappij.

    Ad a) jeugdigen die zich uit positieve overwegingen aansluiten bij het geloof van hun ouders (en/of docenten) doen dit uit liefde voor hun ouders of onder sociale druk. Met dit laatste doel ik op de ‘Jehova-overweging’: als ik me niet aansluit word ik uit de groep gezet. In beide gevallen echter is de enige motivatie die wordt uitgesproken: religiositeit. En aan deze motivatie zal worden vastgehouden omdat “ik geloof in god omdat ik van mijn ouders hou” of “ik geloof in god omdat ik anders word uitgesloten”, als zwakke of negatieve argumenten worden gezien.

    Ad b) kiezen uit negatieve overwegingen; als daad van recalcitrantie. Een bekend fenomeen in ‘het Westen’. Veelal uit zich het verzet in muziek, kleding, taal etc en is het gericht tegen ouders in het bijzonder en de oudere generatie (de maatschappij) in het algemeen. Maar als allochtoon protest zich uit in de keuze voor geloof/hoofddoek, hoe moet je dat dan duiden?

    Je kunt het moeilijk opvatten als een afzetten tegen ouders of ouderlijke clan omdat ook zij dit geloof belijden. Als het een maatschappelijk afzetten betreft, dan kun je het alleen maar zien als verzet tegen ‘de Westerse maatschappij’. In dat geval wordt het hoofddoekje tot protestvlag. Tot protest tegen de normen en waarden waarvan ‘wij’ vinden dat ‘zij’ er ook recht op hebben. “Nee, dank u!”, zegt dan 'de hoofddoek'. En daar sta je dan met je goede bedoelingen en inadequate beleid.

    Bovendien is dit protest niet te vergelijken met dat van nozems, hippies en punkers. Deze groepen vonden alleen aansluiting bij zichzelf. Het waren maatschappelijke nieuwkomers die vonden dat alles anders moest. Hoe anders is dat bij ‘het hoofddoekje’. De hoofddoek, de islam, wortelt in een 1400 jaar oude traditie die talloze generaties in zich bergt en die niet uit is op vernieuwing. Deze traditie streeft, net als alle tradities, niet naar verandering maar naar verbreiding van zichzelf.

    En hoe verbreiden tradities zich? Door vorming van collectieven, door het uitbannen van het individu, door onmondigheid. Gevraagd naar wat Verlichting is antwoordde Kant: “de bevrijding van de mens uit zijn onmondigheid”. Sapere aude! (durf wijs te zijn). De levensgrote fout die ‘wij’ met de verharmlosing van collectief beleden en geadverteerde religie maken, is dat we weigeren in te zien dat het pre-Kantiaanse tijden zal doen herleven. Wij denken godbetere, dat collectiviteit een persoonlijke keuze is.

    Daarom Frans, word ik gillend gek van goedzakken die van een hoofddoekje zeggen: “het is maar een lappie stof hoor”. Want dan geef je aan dat je gevaarlijk weinig van de huidige ontwikkeling begrijpt. Vandaar ook mijn vergelijking van hoofddoek met besnijdenis, jouw maar(2)…

    ReplyDelete
  18. …Hiervan ziet zelfs de meest bevlogen do-gooder in dat het niet goed te praten is. Toch komt het voort uit dezelfde traditie van collectiviteit en treffen we het aan in culturen waar het individu volkomen ondergeschikt is gemaakt aan het collectief en aan de autoriteit van de traditie. En ik denk ook dat Halsema dat beeld voor ogen stond toen ze zei te hopen dat de dag zou komen dat moslima’s hun hoofddoek zouden afslingeren. De hoofddoek staat in dat beeld symbool voor collectiviteit, niet voor individualiteit en eigen keuzes (waarbinnen het concept van een persoonlijk geloof overigens prima past). Europa is de collectiviteit voorbij. Sapere aude!

    ReplyDelete
  19. Dit is werkelijk een van de beste stukken internet die ik in maanden voorbij heb zien komen. Hulde.

    ReplyDelete
  20. Beste Jaap,

    Dank voor je serieuze en overwogen reactie, je geeft met je reactie te kennen dat je er veel over nagedacht hebt, de inhoud van je reactie geeft mij stof tot lezen en nadenken, waarvoor ik tijd nodig heb om dit tot mij te kunnen nemen.

    Mvrgr. Frank

    ReplyDelete
  21. .. en wellicht te reageren, want uitnodigend is het wel!

    Ik vind de stijl die je kiest erg aangenaam uitnodigend.

    Grt. Frank

    ReplyDelete
  22. Bij de buren zijn ze bezig om alles weer door elkaar te gooien (reli-groepen en etnische groepen en alle andere mogelijke vormen van onderscheid) *zucht* : http://welingelichtekringen.nl/discriminatie-baby-s-houden-van-hun-eigen-ras.html

    @Jaap (12:08) centraal in deze problematiek is het westerse&filosofische begrip 'vrije wil' Die wil moet dan vrij zijn van dwang van buiten lusten en emoties etcetera (die komen van buiten de eigen geest/ziel is daar mee bedoeld, dus van de natuur, zeg maar). In de islam kan het concept 'vrije wil' niet bestaan want de islam heeft alles eigenlijk al geregeld en vastgelegd voor zijn aanhangers. Daarom heeft in de islam het individu geen (westerse) vrije wil want de islam weet met dat concept geen weg.

    Als je, zoals bij de buren (zie eerste alinea) alles weer door elkaar gaat lopen gooien (door je op empiristisch onderzoek te concentreren), dan blijft van een begrip als vrije wil uiteindelijk niets meer over, want dat is per definitie niet (empirisch) te onderzoeken. Dat wordt dan dus niet meegenomen en zo raakt niet alleen de mogelijkheid verloren om religies en andere geestelijke of zelfs filosofische stromingen op hun geestelijke of filosofische inhoud met elkaar te vergelijken, maar kunnen we ons zelfs niet meer verdedigen tegen ideologische aanvallen op onze levensopvattingen en filosofie, want die worden geschraagd door dit filosofische kernbegrip 'vrije wil'.

    ReplyDelete
  23. iedere hoofddoek is een vlag, geplant in het hart van het westen'. Idem dito voor de bouw van moskeeën: voor ons, verlichte westerlingen, een uitdrukking van godsdienstvrijheid, voor de islam echter het uitzetten van bruggenhoofden in een veroveringsproject. Wie eraan twijfelt, leze de websites waarin dat met zoveel woorden te lezen staat.
    Karel Martel
    http://malsikcuf.blogspot.com/

    ReplyDelete

Gratis web site teller.