Monday, July 14, 2008

Wij en Ik mengen niet

Onderwijssociologen Jaap Dronkers en Manon de Heus presenteerden onlangs in Berlijn een rapport waaruit blijkt dat kinderen uit culturen met een dominante religie (lees islam) op school beduidend minder presteren dan hun 'niet gedomineerde' klasgenootjes. Wat de oorzaak van dit negatieve islameffect is weten zij niet. En dat is vreemd.

Want al in de brugklas leert de HAVO/VWO leerling bij aardrijkskunde (tevens maatschappijleer) dat er een groot verschil bestaat tussen wij-culturen en ik-culturen. De West-Europese culturen zijn ik-culturen, de islamitische cultuur is een wij-cultuur. In wij-culturen is het individu ondergeschikt aan het groepsbelang en dient zich zonder morren te voegen naar de normen, waarden en waarheden van de groep. Het individu als ijkpunt bestaat niet.

In een ik-cultuur daarentegen dient het individu zélf zijn waarheden te ontdekken. Het individu wordt afgerekend op zijn of haar persoonlijke prestaties en ontwikkeling. Individuen die excelleren staan in aanzien. Groepswaarden vinden we slechts in de periferie van de maatschappij, meestal in de vorm van wetgeving. Dit Westerse individualisatieproces is lang geleden in gang gezet en wordt voor het eerst zichtbaar tijdens de Verlichting bij filosofen als Descartes en Rousseau. Midden vorige eeuw beschreef Sartre het ik-zijn in extremis: "Ook in extreme situaties is de mens vrij en kan zijn verantwoordelijkheid niet afschuiven op de omstandigheden [...] of een hogere macht".

De ik-cultuur is een puur intellectueel-materialistische ontwikkeling die indruist tegen alles wat wij van de evolutie hebben meegekregen. Deze vormde ons namelijk om te leven in hiërarchische self-supporting groepsverbanden. Het is ons genetisch ingeprent dat geen individu buiten de groep kan overleven, en deze groepsdrang leeft tot op vandaag voort in ieder van ons. Ook binnen ik-culturen, alleen herkennen we het niet als zodanig. Immers, wat hebben nationalisme, clubgevoel en oranjegekte te maken met een partriarchale agrarische gemeenschap? Dat het moderne surrogaten zijn wil er bij ons niet in.

In het niet onderkennen van deze maatschappelijke ontwikkeling schuilt evenwel een groot gevaar. Niet alleen begrijpen we ons eigen handelen niet, we zijn ook niet in staat de verschillen met wij-culturen zoals de islamitische juist te benoemen. Sterker nog, we denken dat alle culturen gelijkwaardig zijn en benaderen vanuit die gedachte individuen uit wij-culturen vanuit het Westerse ik-begrip. Juf doet het, ik doe het en de politiek doet het. "Ze wonen in Nederland en hier is iedereen gelijk, toch?". Fout, mensen die hun identiteit volledig aan de groep ontlenen verschillen wezenlijk van individuen die geacht worden zichzelf te ontdekken.

De islamitische wij-cultuur staat qua ontwikkeling mijlenver af van de Nederlandse ik-cultuur. Op school, op het werk en in de wijk. Uitingen van individualisme zoals (sexy) kleding, afwijkende ideeën en een ongebreidelde zelfexpressie zijn de islamitische wij-cultuur wezensvreemd. Dat kinderen hierin behalve door de juf ook door hun ouders gestimuleerd zouden worden is ondenkbaar. Het kind zweeft tussen twee onverenigbare, en op punten strijdige werelden en zal uiteindelijk voor zekerheid kiezen, de zekerheid van de groep waar het driekwart van de tijd doorbrengt. Einde opleiding, einde carrière. En de enkeling die wél uitbreekt en het HAVO doet wordt door z'n buurtgenootjes verweten te 'verkazen' en de groep te verraden.

Deze vicieuze circel kan alleen doorbroken worden als we islamitische leerlingen duidelijk durven maken dat er ook 'leven' buiten de groep bestaat. Dat het patriarchaat en de islam wellicht thuis bindende factoren zijn maar dat ze geen voorwaarde zijn om in Nederland een succesvolle carriëre op te bouwen, in tegendeel. Nederland heeft behoefte aan individuele creativiteit en competitie, niet aan ontheemd kuddegedrag. Maar helaas wordt deze boodschap niet verkondigd. Niet door de politiek en niet door Dronkelaar. Niemand durft te zeggen: "wij en ik mengen niet". Door dit na te laten sluit men een gehele bevolkingsgroep uit van deelname aan onze maatschappij; zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Daarentegen worden keer op keer de islam en de Arabische cultuur als ontbrekende hoeksteen voor de Nederlandse samenleving opgevoerd en worden criticasters geridiculiseerd of vervolgd. Keer op keer ook wordt de boodschap verkondigd dat bij integratie de islamitische cultuur ongewijzigd behouden kan blijven. Sexescheiding, vrouwenonderdrukking en religie worden door de PvdA gezien als onschuldige exponenten van een anderszins gelijkwaardige maatschappijvorm. "We kunnen nog een hoop leren van hun wij-gevoel" bazelt Vogelaar. "We moeten islamitisch onderwijs op de openbare scholen geven" oppert Marcouch. CDA en CU zeggen "dankjewel" tegen de imam stellen zich de terugkeer van dorpspastor en -dominee voor.

Maar Nederland en de Nederlanders hebben de dorpsgemeenschap en religieuze bevoogding in de jaren '60 definitief achter zich gelaten. De Westerse cultuur heeft zich in de afgelopen eeuwen ontwikkeld van een wij-cultuur naar een ik-cultuur, een intellectuele prestatie van formaat, mogelijk gemaakt door verregaande maatschappelijke specialisatie en een zeer liquide, op geld gebaseerde economie. Volstrekt onnatuurlijk maar een evolutie op zich.

Hoe kun je, dit wetende, de islamitische cultuur als gelijkwaardig beschouwen? Ménsen hebben gelijke rechten, culturen niet. Wij-culturen mengen niet met ik-culturen, dat zit hem in de definitie, dat leer je in de brugklas. Een wij-cultuur die haar creativiteit en individualiteit willens en wetens al in de twaalfde eeuw om zeep hielp door te stellen dat alle kennis door Mohammed geopenbaard is en verdere zoektochten ongewenst zijn, verdient niet het respect dat wij haar nu geven.

Een dergelijke cultuur remt onze eigen ontwikkeling en kan hooguit met mededogen beschouwd worden maar niet als gelijkwaardig. Ter verduidelijking: een klein land als Zuid-Korea diende in 2005 ruim 20.000 patentaanvragen in, de Arabische wereld als geheel een krappe 200. De global village vernieuwt zichzelf dankzij individuen die zich buiten de gebaande paden wagen, culturen die dit tegenwerken blijven achter. De karavaan trekt voort en heeft de Sahara lang geleden achter zich gelaten.

Olie en oliedollars zijn in West-Europa momenteel de enige legitimatie voor een islamitische diaspora die onder normale omstandigheden niet levensvatbaar zou zijn; ze is namelijk op geen enkele manier in staat de competitie met de lokale economieën aan te gaan. Sterker nog, ze verwerpt deze. De PvdA zegt mensen te willen verheffen maar plaatst steeds opnieuw de islamitische cultuur op een voetstuk in plaats van de individuen die eraan onderworpen zijn. Verheffen begint bij verwerpen, de PvdA dankt hier nota bene haar ontstaan aan.

De feiten uit het rapport van Dronkers en de Heus zijn onthutsend maar wederom wordt verzuimd hieraan de conclusie te verbinden dat traditionele wij-culturen niet mengen met moderne ik-culturen. Het rapport kan onbesproken het archief in, geen rode haan die er naar kraait en weer raakt een generatie Nederlandse kinderen tussen wal en schip. Berlijn was wat dat betreft de ideale locatie voor de presentatie van dit rapport: in de wijk Neukölnn is nagenoeg de gehele bevolking werkloos, is 90% van de criminelen van Arabische komaf en ziet de politiek dit als statistisch gegeven an sich. Er over spreken 'ist verboten', net als in Nederland.

8 comments:

  1. Tjonge, Jaap, weer een schot in de roos. Ik heb dit artikel doorgestuurd in mijn leeskring.
    Ik strijd al tijden tegen de misvatting dat een ik-cultuur alleen egoisten en hedonisten oplevert, zonder een greintje sociale betrokkenheid.
    Zonder twijfel is er een grote groep binnen de Westerse cultuur die vrijheid verkeerd verstaat. Die verantwoordelijkheid en zelfbeheersing afwijst. Die in het "alles moet kunnen " dogma geen weet meer heeft van empathie en betrokkenheid. En die aberratie wordt altijd in de strijd geworpen door de puriteinen van welke snit dan ook.
    Dat fenomeen verdiende inderdaad een grondige analyse. En zonder de import van groepsculturen , in het kader van "iedereen is gelijk " zou die noodzaak waarschijnlijk niet aan de oppervlakte gekomen zijn.
    Je kunt olie en water niet mengen. In en wij-cultuur ontbreekt de noodzaak om te zoeken en te denken. Elke afwijking van de norm wordt afgestraft. Zo als het was zal het altijd zijn, en die houding gijzelt de onderworpenen in stagnatie, complotdenken en heftig verzet tegen het ontwaken uit de illusie.
    En zo blijft de vrijheid gekoppeld aan verantwoordelijkheid een wezensvreemd concept voor de mens die niet durft te functioneren als individu.
    Jij zei laatst dat je je druk blijft maken omdat de mensheid zijn potentieel zo onderschat ( mijn interpretatie ) en zo slecht weet te gebruiken.
    Ben ik helemaal met je eens, het enige wat ik zou willen is de groepsdenkers te bevrijden van hun angst om in een luchtledige te belanden als ze hun pathologische zekerheden durven los te laten.
    Omdat je in je twijfels pas vaste grond onder de voeten voelt.

    ReplyDelete
  2. Geworsteld met dat identity gedoe.
    Ik heb werkelijk geen zin om anonymous te zijn. Ten overvloede, ik ben Marie - José.

    ReplyDelete
  3. haha, idd een gedoe met die ID's maar ik had je zo ook wel herkend :-)

    Mooie samenvatting en uitweiding, dank daarvoor. "Omdat je in je twijfels pas vaste grond onder de voeten voelt", je slotzin, is een essentiële gedachte die slechts weinigen met vreugde zal vervullen. Toch zou dit het credo van de mensheid moeten zijn. Alleen twijfel motiveert ons om antwoorden te zoeken. Traditionele en metafysische zekerheden daarentegen zullen gezien de huidige stand der techniek en de globale economische vervlechting tot onze ondergang leiden.

    We moeten af van Iwan Karamazow's (Dostojewski's) stelling dat "als er geen God [traditie] is, is er geen deugd, en is alles geoorloofd". Baarlijke nonsens en levensgevaarlijk. Empathie en altruïsme zijn de sleutel geweest voor ons evolutionaire succes, hebben de mensheid doen overleven in onmogelijke tijden, millennia voordat MAZDA, JHWH, God en Allah ten tonele verschenen. Met dit 'als diepste besef' (vrij naar EHB) kun je niet anders dan wensen dat de mensheid zich bevrijdt van de autoriteit van de traditie en bewust de tweede evolutie start.

    Maar dat zullen we in ons leven wel niet meer meemaken. Te veel belangen, te veel politiek, te veel individuele lafheid. Maar wat we wel kunnen, en dat is waarvoor ik me hard maak, is vechten tegen het verduisterende Licht van religie en traditie om zo te proberen tenminste het niveau te handhaven waarop Kant is geëindigd. Een ondankbare taak.

    ReplyDelete
  4. religie en traditie zijn slechts een probleem wanneer ze gebruikt worden als legitimatie om de eigen verantwoordelijkheid - geworteld in de vooronderstelde individule vrijheid - te ontlopen. denk 'ik'.

    interessante aanzet tot denken verder.

    WD

    ReplyDelete
  5. Islam een wij-cultuur? Is het salafisme geen prachtig voorbeeld van individualisme onder Nederlandse jongeren? De jeugd verwerpt de geloofsopvattingen die ze van huis uit meekrijgen en kiezen, tegen de wens van de omgeving in, voor een eigen levenstijl. Lang leve het individualisme?

    Nederland een ik-cultuur? Tijdens het EK spraken we niet over dat het Nederlands eftal Italie en Frankrijk had verslagen, nee, WIJ hadden Italie en Frankrijk verslagen.

    ReplyDelete
  6. Goh zeg, beter laat dan nooit zullen we maar zeggen. Steeds meer mensen komen tot deze conclusie maar waarom dit meer dan 30 jaar moet duren voordat het is doorgedrongen tot de dikke schedels van links Nederlands DAT is miz. de grote vraag.
    Dat kinderen met een 'dominante' religie er weinig tot niets van bakken is omdat in die religie ALLES wordt weerlegd dat in de westerse wereld voor waar wordt aangenomen omdat er harde wetenschappelijke bewijzen zijn. Noem mij EEN islamitische wijsgeer die ONDERZOEK gedaan heeft naar iets... Eentje maar...

    ReplyDelete
  7. ik ben zelf een moslima en ik vind het flauwekul wat ik hierboven lees. Ja wij leven volgens een wij cultuur, maar dat betekent niet dat ik niets ervan bak. Ik ben laatste jaars hbo-studente en dat heb ik allemaal bereikt met steun en hulp van mijn familie, de wij-cultuur. Dat jullie achterlijken hierboven niets hebben met familie betekent niet dat jullie anders denken en dan vooral de moslims onder de mensen zo mogen denigreren dank u

    ReplyDelete

Gratis web site teller.