Qaradawi - Oxford - Ramadan

Met een "het was toch allemaal bekend" probeerde Rik Grashoff (GL) zich de critici van het lijf te houden. Het mocht niet meer baten. Rotterdam draaide de geldkraan dicht waardoor ook Ramadan’s leerstoel aan de Erasmus Universiteit kwam te vervallen. Bij zijn nieuwe leerstoel in Oxford is de financiering een stuk beter geregeld, en ook dat is allemaal bekend[1].

De baan

Voor de zekerheid toch nog maar even een samenvatting. Per 1 september wordt voormalig bruggenbouwer en gasthoogleraar ‘Identiteit en Burgerschap’ benoemd tot professor Contemporary Islamic Studies aan de Universiteit van Oxford, een leerstoel die mogelijk is gemaakt dankzij een schenking van de ‘Qatar Foundation for Education, Science & Community Development’. Aan de leerstoel zit tevens een baan in Qatar vast, als gasthoogleraar aan de in 2007 opgerichte faculteit Islamitische Studies.

De relatie

Deze gloednieuwe faculteit heeft een motto dat Ramadan wel zal aanspreken, sterker nog, hij zou het zomaar gezegd kunnen hebben: "The mission of the Faculty is to produce a team of Islamic scholars who are well-versed in Islamic fundamentals as well as cotemporary topics and are capable of facing the challenges of modern time". Maar dit zijn niet de woorden van Tariq Ramadan, het zijn de woorden van de decaan Islamitische Studies van de Qatar University, Yusuf al-Qaradawi, tevens ideoloog van de Moslim Broederschap.

De ideoloog van de Moslim Broederschap is de feitelijke grondlegger van de splinternieuwe faculteit van ‘The Qatar Foundation’ met een zusterstoel in Oxford waarop de kleinzoon van de oprichter van de Moslim Broederschap straks plaats zal nemen. Een kleinzoon wiens motto en levensdoel het is vanuit de bronnen van de Leer een vorm van islam te ontwikkelen die aansluiting vindt bij de Europese cultuur, zoals dat ook in Afrika, Azië en het Midden-Oosten is gebeurd.

"Wat betreft de fundamentele religieuze beginselen vormt de islam een eenheid, maar hij integreert een verscheidenheid aan interpretaties en een veelheid van culturen. Zijn universaliteit vloeit voort uit dit vermogen om een grote verscheidenheid in een uniek fundament op te nemen[2]".

De inhoud

Zowel al-Qaradawi als Ramadan willen vanuit de zuivere beginselen een islamitische leer ontwikkelen die past binnen de 21ste eeuw maar die haar oorsprong niet verloochent. Het is dan ook niet zozeer de bedoeling de moderniteit toe te laten tot de islam, het onderzoek van Ramadan en al-Qaradawi kent een duidelijke richting: ván de islam náár de moderniteit.

En op die punten waar de 21ste eeuw niet in tegenspraak is met deze beginselen mogen gebruiken, gebruiksartikelen en wetten door moslims worden overgenomen en gerespecteerd. Is echter een gebruik of wet niet in overeenstemming te brengen met de ge-update voorschriften, dan dient ze resoluut verworpen te worden. Met zijn nieuwe aanstelling heeft theoloog Ramadan een ideaal platform om zijn visie verder uit te werken, de leerstoel is hem immers door broeder Qaradawi op het lijf geschreven.

Zoek de verschillen

Al-Qaradawi noemt het resultaat van zijn inspanningen een ‘moderne islam’, Ramadan opteert voor een ‘Europese islam’ maar over de uiteindelijke vorm en toetsing zullen ze niet van mening verschillen. Het zijn termen als ‘modern’ en ‘Europees’ die multiculturalisten en naïvisten er zelfs toe hebben verleid de heren salafisten het predikaat ‘gematigd’ of ‘liberaal’ op te plakken. Dit is echter onjuist.

Zelf zijn ze de eersten om dit toe te geven, sterker nog, ze hechten eraan: "er is maar één islam, er bestaat niet zoiets als een gematigde of liberale islam" luidt steevast het antwoord. Ramadan is hierover in zijn boeken en preken helder, hij is salafist en heeft zich tot doel gesteld te onderzoeken welke delen van de Europese cultuur passen binnen het unieke fundament van de islam en welke delen/verleidingen verworpen dienen te worden. Dit moet uiteindelijk resulteren in een volwaardige participatie van moslims in de West-Europese maatschappij (let op: participatie, geen integratie).

Maar, zegt Ramadan vervolgens, deze veranderingen dienen vreedzaam te verlopen. Ik wil de Europese moslims een handvat bieden om volgens de Leer te kunnen leven en dit ‘prachtige geschenk’ op vredige wijze over te dragen op de bevolking van West-Europa. Ramadan voorziet dat de Europeaan door zulk voorbeeldig gedrag verleid zal worden moslims en islam in de armen te sluiten.

Al-Qaradawi is in vergelijking met Ramadan de bad cop. Hij steunt Palestijnse zelfmoordterroristen, wil zelfmoordaanslagen tot internationaal recht verheffen en verbood Pokemon omdat het de evolutieleer zou onderschrijven. Desondanks zijn de verschillen tussen Ramadan en Qaradawi minimaal en betreft het slechts de uitvoering. Over het doel bestaat geen misverstand: een moderne, zuivere (Europese) islam die moslims in staat stelt ook op het Europese continent als consequent gelovige te leven zonder zich te bevuilen.

Het debat

Medewerkers van de Erasmus Universiteit stelden afgelopen weekend dat Ramadan nooit ontslagen had mogen worden. "We moeten het debat aangaan" klinkt het en "dit is beneden onze waardigheid". Rotterdam zou een voorbeeld aan Oxford moeten nemen waar de academische vrijheid wél gerespecteerd wordt. Het moge duidelijk zijn dat herkomst en invulling van de Engelse leerstoel nog niet tot alle Rotterdamse faculteiten was doorgedrongen; bij deze dan.

Laat onverlet dat wij het debat moeten aangaan. Wij moeten eerst en bovenal het debat met onszelf aan. Links en rechts moet elkaar in de ogen kijken en de vraag op tafel leggen: is dit wat wij willen? Willen ‘wij’[3] de Nederlandse moslimbevolking een salafistisch academisch keurslijf aanmeten en daarmee bevestigen dat we ze in de eerste plaats als goede moslims willen zien en pas daarna als Nederlands individu? Want dat is waar de leer van Ramadan en Qaradawi toe leidt: moslimse Nederlanders in plaats van Nederlandse moslims.

Als daarover het debat gevoerd gaat worden ben ik het van harte met de heren academici eens en dan heeft Ramadan z’n geld misschien toch nog opgebracht. Zo niet, laat dan straks gezegd zijn ‘dat het allemaal bekend was’.

Noten.

[1] in ieder geval bij verschillende commenters die de strekking van dit verhaal reeds gisteren in de diverse panelen plempten.

[2] uit: Face a nos peurs, le choix de la confiance (Een jihad van vertrouwen), Ramadan, 2008

[3] ik neem hier krachtig afstand van maar blijf het middels belastingen ongewild financieren