Sunday, September 27, 2009

Identiteit en integratie

Integreren is niet hetzelfde als het opgeven van je eigen identiteit, hield Aboutaleb donderdag de aanwezigen voor. De Rotterdamse burgemeester sprak op het eerste integratiedebat dat sinds het vertrek van bruggenbouwer Ramadan werd gehouden. Waarschijnlijk zonder het zelf te realiseren raakte hij hiermee de kern van de zaak.

Identiteit is een begrip dat steeds weer boven komt drijven in discussies waar cultuur en integratie een rol spelen. Prinses Maxima kon de Nederlandse identiteit niet vinden, Hirsch Ballin weet dat veel mensen hun identiteit aan religie ontlenen en Aboutaleb probeert de allochtone gemeenschap gerust te stellen met de mededeling dat zij hun identiteit kunnen behouden. Hoe logisch dit alles ook op ons, de toehoorder, moge overkomen, als je er twee seconden bewust over nadenkt kun je niet anders dan concluderen dat ‘identiteit’ wel erg veel betekenissen moet hebben.

Een blik in het woordenboek verklaart waarom. Van Dale geeft twee betekenissen voor het begrip identiteit: 1) gelijkheid, en 2) eigen karakter. Twee betekenissen die met elkaar in tegenspraak zijn, misschien zelfs elkaars tegenovergestelde zijn. Want hoe kan er met zestien miljoen ‘eigen karakters’ sprake zijn van ‘gelijkheid’? Of, uitgaande van gelijkheid, is er binnen ‘de Nederlandse identiteit’ wel ruimte voor eigen karakters, voor individuen? Met de beantwoording van deze vraag beantwoord je ook het integratievraagstuk.

En dat antwoord is verrassend eenvoudig: Europa heeft de afgelopen zestig jaar, en eigenlijk de afgelopen tweehonderd jaar, een ontwikkeling doorgemaakt die de maatschappij grondig veranderde en haar burgers transformeerde van groepsdenkers tot individueel denkers. Van gedachtenhorige (kerk, staat, kapitaal) werd men tot gedachteneigenaar. Zo kreeg het begrip identiteit langzaam haar tweede betekenis, die van ‘eigen karakter’. Een betekenis die voor menig Europeaan vandaag de énige betekenis van het woord is.

Aboutaleb heeft deze ontwikkeling in sneltreinvaart en in persoon doorgemaakt; net als alle succesvolle nieuwkomers overigens. Komende vanuit een situatie dat ‘de groep’ de leefregels voor (en daarmee de identiteit van) het individu bepaalt, heeft hij ervoor gekozen zijn eigen identiteit te bepalen. Van ‘gelijkheid’ naar ‘eigen karakter’. Een metamorfose die cruciaal is voor wie in West-Europa wil aarden. Wie zich niet ontwikkelt tot individu zal altijd een amorfe classificatie als vreemdeling, gastarbeider, of allochtoon opgeplakt krijgen.

En daarmee zijn de geruststellende woorden richting allochtone gemeenschap wat kort door de bocht. De Nederlandse samenleving bestaat uit individuen van diverse pluimage die zich in los-vast verband organiseren rondom sociale ankerpunten als werk, familie, religie en verenigingsleven. Ankerpunten die stuk voor stuk hun eigen regels en gebruiken kennen maar waarvan iedere Nederlander weet dat hun geldigheid zich beperkt tot de boezem van dat specifieke (verenigings)verband. Daarbuiten is de ruimte neutraal en zijn geen uitingen zichtbaar die duiden op een collectieve identiteit. Behalve grondwet, wetboek en gedeelde feitenhistorie kent de Nederlandse samenleving geen dwingende samenhang.

Veel allochtone gemeenschappen, met name de islamitische, kennen deze dwingende samenhang wel. Sterker nog, het bepaalt de identiteit van allen die deel uitmaken van zo’n gemeenschap. Er heerst gelijkheid en eigen karakters worden niet gewaardeerd. Stellen dat men de groepsidentiteit kan behouden en tegelijkertijd volwaardig Europeaan kan worden is daarom onjuist. Wie Europeaan wil worden dient zijn groepswaarden tot persoonlijke waarden te maken en de rechten en plichten die eruit voortvloeien te beperken tot het eigen hoofd en het ‘verenigingsgebouw’. Aboutaleb heeft deze omslag gemaakt en spreekt de allochtone gemeenschappen toe vanuit deze optiek.

Voor hem zijn geloof, cultuur en traditie ("dat hé ouwe [tegen je vader] heb ik nooit willen overnemen") persoonlijke overtuigingen geworden die moeten passen binnen "de fundamenten van onze rechtsstaat". Gebruiken en overtuigingen, religie en feitelijk ook cultuur, vormen voor hem een persoonlijke filtering van wat er in de wereld te koop is. Als dat je insteek is dan kun je met recht zeggen: ik ben Nederlander met Marokkaanse roots en ik ben ook moslim; ik ben geïntegreerd maar ik heb mijn identiteit niet opgegeven.

Het gros van de traditionele allochtone gemeenschappen heeft die stap echter niet gemaakt. Hier overheerst het groepsdenken en regeert de autoriteit van de traditie. Door de woorden van Aboutaleb (en onze overheden in het algemeen) worden deze gemeenschappen wederom op het verkeerde been gezet. Men wordt gesterkt in de gedachte dat ‘de politiek’ het prima vindt dat er binnen de Nederlandse landsgrenzen gewerkt wordt aan een parallelle samenleving.

Om dit te voorkomen zouden overheden moeten stoppen met bruggenbouwen. Bruggenbouwen suggereert eilanden van cultuur en ‘gelijkheidsdenken’ die als eiland in stand blijven. De boodschap moet luiden: inpolderen! Het water moet weg, de eilanden moeten net als Urk en Schokland deel gaan uitmaken van het Nederlandse vasteland. En van die eilanden moeten de mensen als zelfstandig individu de drooggevallen polder instappen. Nederland is daarop ingericht. De maatschappij, het schoolsysteem en de openbare ruimte zijn daarop ingericht; op het kweken en faciliteren van individuen met een eigen karakter en een persoonlijke belevingswereld. Eerst moet je jezelf worden, pas dan mag je jezelf blijven.

8 comments:

  1. Uitstekend doordacht en geformuleerd artikel! Petje af.
    Groet,
    Brekebeen (HVV)

    ReplyDelete
  2. 'Iedere hoofddoek is een vlag, geplant in het hart van het westen'. Idem dito voor de bouw van moskeeën: voor ons, verlichte westerlingen, een uitdrukking van godsdienstvrijheid, voor de islam echter het uitzetten van bruggenhoofden in een veroveringsproject. Wie eraan twijfelt, leze de websites waarin dat met zoveel woorden te lezen staat.
    Karel Martel
    http://malsikcuf.blogspot.com/

    ReplyDelete
  3. Interessant stuk. Is het (veronderstelde) ontbreken van uitingen van een collectieve identiteit niet juist ook een uiting van collectiviteit?! ;)

    ReplyDelete
  4. " Identiteit is eigen karakter " Een waarheid als een Friese Stamboekkoe. De mens streeft in een gezonde ontwikkeling naar precies die realisatie. Kunnen zijn wie je bent.Maar ook in onze vrije maatschappij zijn dat de uitzonderingen op de regel. De afstraffing op buiten de gebaande paden lopen ligt overal op de loer. De waan van de dag heeft ongelooflijke aantrekkingskracht.
    Ik geloof dat het met grote angst gepaard gaat om vrij te durven denken. Soms heeft iemand geluk om iemand op zijn pad te vinden die dat stimuleert. Soms heeft iemand in zijn verleden iemand die de rebellie tegen eenvormigheid ondersteunde. We horen dagelijks getuigenissen van mensen die hun hele sociale netwerk moesten opgeven om trouw aan zichzelf te blijven.
    Maar onze bestuurders schakelen alle culturen gelijk, behoeden alle uitwassen voor kritiek, en reppen uitsluitend over verrijking.
    Daarmee staan de deskundigen van binnenuit in de kou.
    Wie niet horen wil, moet voelen.
    Heel , heel tragisch dat zo de konsekentie van de toevloed op ons bordje terecht komt, en dat geen enkele anti-westerse migrant ooit voelt dat hij of zij een onwerkbare positie ingenomen heeft.

    ReplyDelete
  5. Jaap, ik moet hier nog iets aan toevoegen. Er wordt steeds beweerd dat de ontwikkeling tot individu een heilloze weg tot egoïsme , zelfverrijking en anti-sociale houding is.
    Het tegendeel is waar, iemand die tot zichzelf mag uitgroeien is altijd geworteld in de gemeenschap, zonder er horig aan te zijn.
    Zo'n volwassene draagt ook vrijwillig bij aan het welzijn van de gemeenschap, maar laat zich geen opgedrongen loyaliteiten aanleunen.
    Dat het barst van de egoisten is duidelijk, maar dat duidt meer op de gemakzuchtige afslagen die genomen worden door lieden die autonomie niet van zelfzucht kunnen onderscheiden.

    ReplyDelete
  6. Het gemak waarmee indringers een plaats toegewezen krijgen verbaast mij; alsof Europa al niet een ruime bevolking heeft?
    Als zij het een natuurramp, zo wordt het migratiecomplex gepresenteerd.

    De koran: Het is moslims niet toegestaan zich blijvend in een niet-islamitisch land te vestigen.

    ReplyDelete
  7. Nou Jip, wat denk je dat daar voor een draai aan gegeven wordt ? Je mag je niet blijvend vestigen in een niet islamitisch land, nou dan, maak je er toch een islamitisch land van ! De onnozelen gaan wel een paar stappen opzij hoor. In het kader van de dialoog.

    ReplyDelete
  8. @ Marie-José

    De onnozelen wel, maar wij ook?
    De nazi's zijn verslagen, maar niet door hard huilen of zwaaien!

    ReplyDelete

Gratis web site teller.