Oxfam is knettergek

‘Climate Wrongs en Human Rights’, het jongste rapport van Oxfam International concludeert: “klimaatbeleid schendt mensenrechten”. Hallelua we zijn er. Het heeft even geduurd maar nu hebben ook de ontwikkelingswerkers het klimaat ontdekt als hefboom voor Westers schuldgevoel. Of we maar even 50 miljard per jaar extra willen ophoesten.

Wereldwijd zijn er honderden, zo niet duizenden, non-gouvernementele organisaties (NGO’s) die middels subsidies en fondsenwerving de wereld gaan verbeteren; te beginnen met Afrika. Professionele organisaties met een heuse directie, met reclamecampagnes en woordvoerders maar bovenal: met een gezamenlijke oorlogskas van vele miljarden euro’s.

Een voorzichtige schatting leert dat de afgelopen vijftig jaar tenminste zo’n 2500 miljard euro in de Afrikaanse ellende gepompt moet zijn. Ter vergelijking: het Marshall Plan, voor de wederopbouw van het door oorlog verwoeste Europa, had een budget van 13 miljard dollar (60-100 mld naar hedendaagse maatstaven). Je zou verwachten dat met het honderdvoudige van dat bedrag er onderhand toch tenminste de opmaat naar iets moois zou zijn? Niet dus.

Afrika is nog steeds hetzelfde zieltogende continent van vijftig jaar geleden. Zonder infrastructuur, zonder gezondheidszorg, zonder scholing, zonder werkgelegenheid of industrie. Maar mét honger, met oorlogen, met corrupte regimes en met een bevolking die verslaafd is geraakt aan internationale hulp. En er is meer geld nodig, véél meer geld.

Talloze malen hebben we gedoneerd. Voor weer een hongersnood, voor weer een genocide, voor weer een school. En vijf jaar later voor de herbouw van diezelfde school, en het gestolen aggregaat, en de vernielde schoolbus. Blind hebben we gegeven voor ‘de arme negertjes’ aan mevrouwen in knickerbockers. Het was immers onze schuld. Eeuwen van uitbuiting, slavernij en kolonialisatie brachten ons welvaart en Afrika armoede. Daarom reserveert Nederland jaarlijks bijna 1% van het BBP voor ontwikkelingshulp. Vijf en half miljard euro per jaar om onze schuld af te kopen.

Dit schuldgevoel is decennia lang de voornaamste bron van inkomsten en subsidies geweest voor de NGO’s. Niemand die zich hardop durfde afvragen waar dat geld toch bleef. Waarom Afrikaanse landen die nooit een kolonie waren er even beroerd aan toe zijn. Waarom niet-Afrikaanse ex-kolonieën wél economische grootmachten zijn geworden. Waarom Mugabes gedwongen landonteigeningen het land veranderden van de graanschuur van Afrika in een failed state met een inflatie van elf miljoen procent. Waarom hongerend Soedan haar voedselvoorraden exporteert.

Zulke vragen stellen alleen racisten, neo-koloniale cynici met het hart op de verkeerde plaats. Maar de tijden veranderen. De roep om antwoorden wordt luider en de donatiebereidheid onder het publiek loopt terug. Daarnaast zien we dat de Chinezen met hun voor-wat-hoort-wat aanpak in vijf jaar tijd al meer hebben bereikt dan de Westerse wereld in vijftig jaar. “Jullie delven voor ons grondstoffen dan bouwen wij een snelweg, en een spoorlijn, en een stuwdam. Sambal bij?”. Maar dat is gemeen en zeker niet de Oxfam aanpak. Voor Oxfam geen dwang of handjeklap.

Althans, niet richting Afrika. De Westerling daarentegen is een door erfzonde belaste crimineel die niet hard genoeg aangepakt kan worden. En Oxfam weet feilloos waar het nieuwe gevoelige plekje zit. "In failing to tackle climate change, rich countries are effectively violating the human rights of millions of the world's poorest people" lezen we op pagina 1. En daarom moet er jaarlijks 50 miljard extra beschikbaar komen voor ontwikkelingshulp. Omdat ‘we’ de mensenrechten schenden!

Waar haal je de euvele moed vandaan? Na vijftig jaar en 2500 miljard euro is Afrika nog geen stap vooruit gekomen. NGO’s en ontwikkelingshulp hebben evident gefaald en dus gooien we de klimaathype maar in de strijd. Het klimaat als haarlemmerolie voor schuldopwekking en fondsenwerving. Wat hebben smeltende gletsjers van doen met corrupte onderkoningen en met grondstoffen die in de grond blijven zitten? Voor 2500 miljard euro had er een dijk rondom het hele continent kunnen liggen. Voor 2500 miljard euro had Afrika de grootste producent van broeikasgassen ter wereld kunnen zijn, maar er is niets gebeurd. Helemaal niets.

Vandaag (13/9) lees ik in de NRC dat UNAIDS, de organisatie die zich bezighoudt met de inventarisatie en bestrijding van AIDS (in Afrika), al jaren lang te hoge cijfers hanteert. Geen 40 miljoen geïnfecteerden maar ‘slechts’ 25 miljoen. De reden? Men ontvangt subsidie per patiënt. Wie is er hier ziek?

Er zit iets helemaal fout bij de geprofessionaliseerde ngo’s en ja, ik ben een scepticus. Ik zie een enorme industrie maar ik zie geen resultaten. Ik zie noodverbanden en zakjes rijst maar ik zie geen opbouw. Vingertjes wijzen naar mij want als ex-slavenhouder, ex-koloniaal heb ik schuld en als ik de komende jaren mijn energieconsumptie niet met 40% terugschroef dan schend ik de mensenrechten in Afrika? Ik heb het helemaal gehad met dit soort chantage.

Ik zie Mugabe, ik zie Darfur, Congo, Tsjaad, Angola, Liberia en ik zie dat ontwikkelingshulp hier zinloos is. G7-geld gaat Afrika niet van haar tribale problemen en corrupte politici verlossen, net zo min als Oxfam overigens. Mensenrechtenschending? Eerder een misplaatste PR-reflex van een visieloze do-good organisatie die haar jaarrekening sluitend moet krijgen.

Maar soms, heel soms, als de westenwind op onze kusten beukt dan stel ik mij wel eens voor hoe het zou zijn als Nederland en, pak ‘em beet Rwanda, hun grondgebied zouden uitruilen. Hoe gaan we dat land inrichten? Hoe gaan we een economie opbouwen en, hoe zullen beide landen er na 50 jaar uitzien? Ik heb daar zo m’n gedachten bij and it doesn’t spell Oxfam.