Laaggeletterdheid

lage en hoge letteren

In eerste instantie associeerde ik het woord met 'lage letteren', het tegenovergestelde van 'hoge letteren', de belletrie. Maar dat werd niet bedoeld. Want steeds wanneer een commies, gezeten achter z'n bureau-ministre een woord van meer dan drie lettergrepen fantaseert, gaat het om een eufemisme. Zo ook in dit geval.

De laaggeletterde ontleent zijn kwalificatie niet aan het ontbreken van Multatuli in z'n boekenkast noch aan z'n keuze voor Nicci French boven Arnon Grunberg - want hier is stellig iets voor te zeggen - neen, tot de laaggeletterden behoort men wanneer het invullen van formulieren of het pinnen in de winkel een brug te ver is. In goed Nederlands: de laaggeletterde kent geen Nederlands.

Ons landje telt 1,3 miljoen laaggeletterden en ieder jaar komen er zo'n 40.000 bij. Ik begrijp uit het krantenbericht dat die stijging deels wordt veroorzaakt door vergrijzing: ouderen lezen minder en raken zo hun taalvaardigheid kwijt. Maar dit komt me voor als een schijnreden. In het bijzonder omdat de cijfers betrekking hebben op de beroepsbevolking, de Nederlanders tussen 15 en 65 jaar.

Evenwel is er, naast de bejaarde ontlezer, een tweede groep laaggeletterden: de "zwakke (allochtone) leerlingen" die van huis uit weinig taalsteun ondervinden door "het zwakke taalniveau van hun ouders". Het berichtje geeft hierover geen uitsluitsel maar ik veronderstel dat dit de grotere groep is. Evenzo veronderstel ik dat dit dezelfde groep is die twintig jaar geleden al in beeld was en hun ongeletterdheid nu doorgeeft aan de volgende generatie.

In 2007 stond minister Ella Vogelaar aan het hoofd van dit probleem en zij vatte het beleid tot dan toe voortreffelijk samen toen ze verklaarde: "cultuur is geen jas die je uittrekt en aan de kapstok hangt". De probleemgroep heeft dat dan ook niet gedaan. Ze heeft daartoe geen enkele noodzaak; we leven toch zeker niet meer in de Gouden Eeuw waarin je de taal van je baas spreekt en je eigen broek moet ophouden? Toen waren er slaven, nu is er het postmodernisme!

Donderdag staat een kamerdebat over dit onderwerp op de rol. Ik vermoed dat de insteek zal zijn: 'de kwaliteit van het taalonderwijs over de gehele linie', en niet de mentaliteit van de doelgroep in kwestie. Dit vanwege de jasjes, de culturele jasjes.