'Goed en Kwaad' is de rationele verwoording van een aangeboren morele intuïtie
-----
Monday, August 11, 2008
Zomerbriesje (2)
'Goed en Kwaad' is de rationele verwoording van een aangeboren morele intuïtie
-----
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Posts
Aangeboren ?? Ik neig toch echt veel meer naar aangeleerd.
ReplyDeleteMaar ik ga graag de discussie aan !
“Breek me de bek niet los” Marie-José, als ik daarover leegloop ben ik zo door m’n free blogspace heen :-)
ReplyDeleteDeze discussie loopt natuurlijk al een paar duizend jaar en heeft veel raakvlakken met de filosofisch/wetenschappelijke verwoording ervan: ‘nature or nurture’ en natuurlijk de ‘vernistheorie’.
De vernistheorie (de mens is een slecht beest met een dun laagje calculerend fatsoen) heb ik altijd een bizarre theorie gevonden. Door W.F. Hermans welliswaar zeer geloofwaardig uitgewerkt maar voor een Darwinist als mijzelf bijzonder onbevredigend. Want hoe valt te verklaren dat de cro-magnon mens (en haar voorgangers), zonder openbaring of expliciete leidraad, het pad voor de moderne mens hebben geëffend?
Volgens de vernistheorie hadden ze elkaar de strot moeten afbijten. Had de sterkste zich alle vrouwen en eigendommen toegeëigend en de groepsleden gegijzeld. Maar dit gebeurde niet. Integendeel. De basis voor het evolutionaire succes van homo sapiens lijken ‘onnatuurlijke eigenschappen’ als altruïsme, samen delen en barmhartigheid te zijn geweest. Dat hij daarnaast beestachtig uit de hoek kon komen moge evident zijn.
De laatste 10 jaar is er op het gebied van de cognitieve wetenschappen, een mengelmoes variërend van antropologie via evolutiebiologie tot neuropsychologie, baanbrekend werk verricht. De mens (en de aap) is een buitengewoon complex sociaal creatuur dat volledig is ingericht op 1) het aanvoelen van zijn groepsgenoten en 2) zijn plaats binnen de groep.
‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt…’ vat gedrag en motivatie redelijk samen. Maar niet alleen bij de mens. Ook chimpansees vertonen dit gedrag (aanrader: Frans de Waal: “de aap en de filosoof, hoe de moraal is ontstaan"). Het ‘belangenloos’ investeren in je groepsgenoten blijkt wat ons ten diepste beweegt ;-) . Daar hebben god noch BalkenendeIV voor nodig.
En als je dan toch aan het lezen slaat grijp dan ook:
-Pascal Boyer, religion explained
-Matt Ridley, nature via nurture
Daarna ben je van het laatste greintje cultuurmoraal af en vallen de stukjes als vanzelf op hun plaats. Occam’s razor revisited!
Stom toeval, loop ik net tegen deze column aan.
ReplyDeletePascal Boyer laat ik maar even links liggen. Elke beschaving ontwerpt zijn godsbeeld als reflectie van de psyche. Daarom ontstond er in een barbaarse tribale cultuur een religie die gekenmerkt wordt door onderwerping. En de geniale zet van het "onveranderlijke " garandeert een pathologische houdgreep.
ReplyDeleteMatt Ridley, yep, dat intrigeert me. Ga dat boek bestellen, en je hoort wel of het me voedde of ergerde.
Kijk jij wel eens naar Monkey world op Animal Planet ?
Verrukkelijk om daar de bouwstenen te zien van onze sociale structuur.